หน้าที่กับคุณธรรม โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – สาสะณัง สาสะณะ
ก็ขอแสดงความยินดีด้วยทุกหัวข้อที่จะพูดกันเท่าที่นึกได้ในเวลานี้ก็คือคำว่าหน้าที่กับคุณธรรมหน้าที่ๆกับคุณธรรมอยากจะประณามว่าเกือบทั้งหมดเกือบทุกคนไม่รูจักความหมายของคำว่าหน้าที่ๆอย่างเต็มตามความหมายของคำๆนี้เราควรรู้สึกประทังทุกสิ่งไม่พึงปรารถนาคือว่าลำบากทุกยากไม่อยากจะทำเมื่อตั้งปัญหาถามว่าสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่ๆนั้นคืออะไรดูจะตอบไม่และไม่เต็มตามความหมายของคำๆนี้ขอให้ตั้งใจฟังให้ดีว่าไอ้หน้าที่ๆนั้นมันคืออะไร

สรุปความกันง่ายๆก็กล่าวได้ว่าหน้าที่ๆนั้นคือสิ่งสูงสุดกว่าสิ่งใดทั้งหมดทั้งสิ้นทั้งปวงสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่ๆนั่นโดยฐานะของคำๆนี้ก็คือสิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเคารพบางคนอาจได้ยินคำๆนี้มาบ้างไม่เคยฟังบางคนบอกอาจจะยังเปล่าเลยถึงได้ยินคำว่าหน้าที่นั้นคือสิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเคารพหรือว่าท่านจะซื้อแล้วใหม่ๆ ซื้อแล้วใหม่ๆก็มีการฉงนพระทัยขึ้นต่อไปนี้มาเองว่าต่อไปนี้จะเคารพอะไรเมื่อตรัสรู้เป็นสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้วต่อไปนี้จะเคารพอะไรในที่สุดท่านก็ตกลงพระทัยด้วยตัวเองว่าต่อไปนี้จะเคารพธรรมมะท่านว่าอย่างนั้นคืออะไรคือหน้าที่ธรรมมะเรื่องหน้าที่ความรู้เรื่องหน้าที่ที่ได้ตรัสรู้นั่นเองผู้นั้นเองสมัยก่อนตอนเคารพหน้าที่การเคารพหน้าที่เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสูงสุดเฉพาะบุคคลบุคคลใดแล้วยังมีที่เคารพสิ่งที่ท่านเคารพที่เรียกว่าหน้าที่นี่ก็ลองดูว่ามันต่ำหรือสูงกันสักเท่าไหร่

สิ่งที่เรียกว่าหน้าที่นั้นคือสิ่งที่พระพุทธเจ้าก็เคารพทีนี้จะมองยังไงความหมายทั่วๆไปหน้าที่หน้าที่นั่นคืออะไรหน้าที่หน้าที่นั้นมีความหมายเท่ากับพระเจ้า พระเป็นเจ้าหรือพระผู้เป็นเจ้าที่สูงสุดลองไม่เชื่อฟังคุณลองไม่เชื่อฟังไม่ทำหน้าที่วินาศฉิบภายเองหน้าที่นั้นมันจะช่วยให้ปฏิบัติถูกต้องและหน้าที่มันจะช่วยเราเหมือนกับพระเจ้าด้วยลองไม่ทำหน้าที่มันไม่มีอะไรช่วยก็คือตายตายทางกายกับได้ตายทางจิตสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่กล่าวโดยทั่วไปก็คือสิ่งที่ช่วยให้รอด ให้รอด ให้รอดทั้งทางกายทั้งทางจิตช่วยกันจนตลอดชีวิตทุกขั้นตอนแห่งชีวิตช่วยกันหมดทั้งโลกเลยที่นี่คือมันสูงสุดแห่งนี้ธรรมมะกับหน้าที่เป็นคำๆเดียวกันภาษาไทยเรียกว่าหน้าที่ภาษาบาลีเรียกว่าธรรมมะก็สอนกันอย่างผิดๆกันในเมืองไทย

โดยเฉพาะในเรื่องเวรพวกครูบอกเด็กๆว่าธรรมมะคือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้านี่มันคือความเป็นจริงในอินเดียคำสอนของศาสนาไหนเรียกธรรมมะเหมือนกันหมดศาสนาปิตุเพราะว่าเป็นคำสอนของศาสดานั้นๆก็เรียกว่าธรรมมะขอถามท่านว่าท่านชอบใจธรรมมะของใครธรรมมะของสมณะโคดมหรือธรรมมะคันธนาตะบุตรคำพูดอย่างนี้มันมาแค่ท่านนับถือศาสนาไหนนั่นเองเขาชอบใจธรรมมะของใคร

แต่ก็แหละถามว่าถือศาสนาไหนธรรมมะมันแปลว่าคำสั่งสอนเรื่องหน้าที่เรื่องหน้าที่ไม่ใช่เฉพาะของพระพุทธเจ้าตัวธรรมมะๆนี่เองมันแปลว่าหน้าที่ใช่ไหมแปลว่าหน้าที่มันไม่ได้แปลว่าคำสั่งสอนคำสั่งสอนมีคำอื่นเรียกเช่นคำว่าสาสะณัง สาสะณะในคำสั่งสอนแต่ตัวธรรมมะแปลว่าหน้าที่ภาษาไทยแปลว่าหน้าที่ภาษาบาลีแปลว่าธรรมมะจะเรียกว่าหน้าที่หรือจะเรียกว่าธรรมมะก็มันเหมือนกันแหละธรรมมะนั้นแปลว่าเป็นสิ่งที่ซึมๆผู้มีไว้ไม่ให้พลัดตกลงไปผู้ใดมีธรรมมะมีหน้าที่ธรรมมะมีหน้าที่ที่จะซึมพวกนั้นไว้ไม่ให้พลัดตกลงไปก็ธรรมมะมันเป็นอย่างนี้ซึมพวกที่มีธรรมมะเอาไว้ไม่ให้พลัดตกลงไปในความทุกข์ซึ่งยิ่งสูงสุดคือว่าสิ่งที่เชื่อได้ยากแล้วก็เป็นสิ่งที่จะเชื่อได้ทุกอย่างเหมือนพระผู้เป็นเจ้าแล้วแต่เราจะทำอะไรไม่ทำหน้าที่ก็คือตายและเป็นสิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเคารพท่านทำหน้าที่ของท่านทั้งวันทั้งคืนให้ครบวงจรจนกระทั่งสิ้นพระชนม์นาทีสุดท้ายพระพุทธเจ้าท่านทำหน้าที่จนนาทีสุดท้ายพวกเราไปทำอย่างนั้นได้ไหมป่วยกันหน่อยก็ขอกันไปนอนโรงพยาบาทพระพุทธเจ้าท่านทำหน้าที่ก่อนจะนิพพานกลางวันยังเดินกันเป็นโยดๆตกกลางคืนก็นิพพานเมื่อก่อนยังมีคนนอกศาสนาเดินมาขอให้สอนท่านจะนิพพาน

เดี๋ยวนี้มีคนมาขอให้สอนพระสงฆ์ท่านหลายก็ไล่กันไปๆๆบ้ารึไงมารบกวนอะไรอย่างนี้พระพุทธเจ้าบอกว่าอย่าไล่อย่าไล่เรียกมันมาเรียกมันมาและท่านก็สอนๆๆจนมันรู้ว่าธรรมมะในพระพุทธศาสนาเป็นพระอรหันต์ได้นั่นคือพระอรหันต์องค์สุดท้ายในพระพุทธศาสนาสอนคนนั้นไม่กี่นาทีท่านก็กลับมานิพพานเรียกว่าท่านทำหน้าที่จนวาระสุดท้ายแห่งชีวิตและท่านเคารพหน้าที่เคารพหน้าที่นี่พวกเราไม่ได้เคารพสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่ถึงขนาดนี้คือสิทธิหน้าที่คดโกงหน้าที่อะไรอยู่บ่อยๆคำว่าคอรัปชั่นเกิดขึ้นมาเพราะว่าไม่ซื่อตรงต่อหน้าที่ก็ขอให้รู้สึกว่าเมื่อไรเรามาพูดกันถึงหน้าที่นั้นก็คือเรามาพูดกันถึงสิ่งที่สูงสุดจนพระพุทธเจ้าเคารพสิ่งที่มีอำนาจเหมือนกับพระเป็นเจ้าที่จะบันดาลอะไรให้ก็ได้ทำหน้าที่อะไรก็คงต้องเป็นอย่างนั้นไม่ทำก็ต้องอดตายเป็นคนก็ตายเป็นสัตว์ก็ตายเป็นต้น

ไม้ก็ตายลองไม่ทำหน้าที่อย่างต้นไม้ยืนอยู่นิ่งๆอย่างนั้นแต่มันทำหน้าที่อยู่ตลอดเวลามันจึงไม่ตายหน้าที่ก็คือเป็นสิ่งที่หล่อเลี้ยงชีวิตไม่ให้ตายหน้าที่ภายในก็หูตามือตีนตับไตไส้พุงมันทำหน้าที่คุณจึงไม่ตายกระทั่งว่าส่วนเล็กที่สุดส่วนที่เป็นเซลล์อย่างน้อยๆเวลาที่มันทำหน้าที่ถ้าไม่ทำหน้าที่ก็ตายลูกเดียวชีวิตมันอยู่ด้วยหน้าที่เรียกว่าพูดกันว่าหน้าที่หน้าที่มีความหมายอย่างนี้ทีนี้ก็พูดกันสองเรื่องว่าทำหน้าที่กับคุณธรรมคุณธรรมคือสิ่งที่มีค่ามีค่าโดยธรรมชาติมีค่าโดยมนุษย์บ้างบัญญัติกันก็แล้วแต่มันไม่มีค่ากับสิ่งที่มีค่าตามธรรมชาติก็ไปอย่างที่มนุษย์ก็บัญญัติกันขึ้นมาตีราคากันขึ้นมามันก็เป็นอีกความหมายหนึ่งแต่มันแสดงถึงความมีค่าด้วยกันเมื่อมันมีค่าตรงกับที่มนุษย์ต้องการแล้วก็ก็ให้ราคาแพงมันเกี่ยวข้องกันเกี่ยวข้องกันไม่มีหน้าที่ก็ไม่มีคุณธรรมไม่ทำหน้าที่ลองไม่ทำหน้าที่จึงไม่มีค่ายังไงไม่มีคุณธรรมยังไงยิ่งไม่มีคนทำก็ไม่สามารถทำหน้าที่ ไม่มีคุณสมบัติอยู่ในตัวก็ไม่สามารถจะทำหน้าที่ได้ยิ่งมีหน้าที่ก็ยิ่งมีคุณธรรมยิ่งมีคุณธรรมก็ยิ่งมีหน้าที่มันหล่อเลี้ยงกันอยู่อย่างนี้ยิ่งมีคุณธรรมสูงละก็ยิ่งสูงด้วยหน้าที่สูงด้วยหน้าที่ก็ยิ่งมีคุณธรรมสูง

ในข้อนี้ขอให้มองเห็นว่ามันเกี่ยวข้องกันอย่างนี้ถ้าเราจัดการพร้อมๆกันไปเมื่อสิ่งทั้งสองนี้ที่จะพูดให้ละเอียดออกไปสักนิดหนึ่งว่าหน้าที่หรือธรรมมะเรามีคำบัญญัติไว้เฉพาะอย่างนี้แล้วธรรมมะคือระบบปฏิบัติไม่ใช่บางสิ่งมันเป็นระบบ ระบบปฏิบัติธรรมมะนี่ระบบปฏิบัติธรรมมะหรือหน้าที่คือระบบปฏิบัติที่ถูกต้องที่ถูกต้องถ้าผิดก็ไม่มีประโยชน์อะไรไม่มีความหมายที่ถูกต้องๆๆถูกต้องแก่อะไรก็ถูกต้องแก่ความรอดความรอด เรารอดทั้งทางกายและทางจิตถ้าไม่รอดทางกายก็คือตายถ้าไม่รอดทางจิตก็คือเป็นทุกข์เป็นทุกข์มันก็ตายเหมือนกันรอดทั้งทางกายและทางจิตทุกขั้นตอนจากชีวิตที่เกิดจากพ่อแม่จนเข้าโลงมันก็มีความถูกต้องทั้งทางกายและทางจิตคือจะเอาตั้งแต่มนุษย์ป่าเถื่อนจนถึงมนุษย์สูงสุด

ทุกขั้นตอนของความเป็นมนุษย์ก็ต้องทั้งตัวเองและทั้งผู้อื่นคือทั้งเราด้วยทั้งเพื่อนมนุษย์ของเราด้วยมีความถูกต้องมีความถูกต้องนี่คือสิ่งที่เรียกว่าธรรมมะหรือหน้าที่อย่าตอบสั้นๆเพียงว่าคำสอนของพระพุทธเจ้ามันผิดมันไม่ถูกตามความจริงคำสอนของศาสนาไหนก็เรียกว่าธรรมมะเหมือนกันเช่นอย่างในอินเดียที่มีหลายลัทธิหลายศาสนาเป็นอันว่าเราจะต้องมีของเราชาวพุทธหรือว่าเป็นคริสต์ อิสรามก็มีของเขาแต่ก็เรียกว่าธรรมมะ ธรรมมะ ธรรมมะคือหน้าที่ๆตามแต่ของลัทธิตัวเองนั้นๆ

ฉะนั้นเราจะไม่ดูถูกดูหมิ่นศาสนาอื่นใดเขามีระบบฎิบัติตามความพอใจของเขาเขารับมาอย่างนั้นแล้วก็มุ่งหมายเหมือนกันคือให้รอดให้เกิดความรอดสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์จะพึงได้นี้ถ้าถามว่าสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับตอนนี้ที่มนุษย์จะพึงได้คืออะไรก็คือหน้าที่ที่ได้กระทำจนถึงขั้นสูงสุดขั้นสูงสุดจบเรื่องของหน้าที่พูดอย่างความยากก็คงเป็นพระอรหันต์ถ้าใครทำหน้าที่ๆต่อมนุษย์จบสูงสุดทุกคนก็ต้องเป็นพระอรหันต์แต่ถ้าไม่รู้ว่าพระอรหันต์คืออะไรก็ไม่ต้องพูดถ้าจะพูดว่าผู้ที่ทำหน้าของมนุษย์ผู้ที่สูงสุดแล้วมันจะเป็นคนไม่มีความทุกข์เป็นคนสงบเย็น สงบเย็นคือมันไม่มีไฟกิเลสมาเผาให้เป็นทุกข์หรือเล่าร้อนและมันก็เป็นประโยชน์ๆแก่ผู้อื่นด้วยผู้นั้นมีความสุขสงบเย็นและเป็นประโยชน์แก่ผู้อื่นด้วยรวมเป็น 2 ข้อนั่นคือดีที่สุดของมนุษย์อันมนุษย์จะพึงได้นี่คือสิ่งดีที่สุดที่มนุษย์จะพึงได้พึงได้มาในการทำหน้าที่ถูกต้องถูกที่ถึงที่สุดจึงจะได้รับความสงบเย็นคนนี้ก็มีค่าสูงสุด เท่าที่มีค่าได้นี่คือค่าของสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่ต้องมีการทำหน้าที่ถูกต้องทางวัตถุสิ่งของก็ถูกต้องทางกายทางร่างกายถูกต้องทางวาจาการพูดจาอะไรก็ถูกต้องทางจิตกำลังจิตนี่ก็ถูกต้องทางสติปัญญาความรู้ก็ถูกต้องมันถูกต้องไปหมดที่เรียกว่าทำหน้าที่ถูกต้องทำหน้าที่ก็ต้องชัวร์และถูกต้องความจำเป็นที่เราต้องมีหน้าที่

ขอให้ไปคิดดูเอาเองโดยใจความพูดกันง่ายๆหน่อยก็ว่าไม่มีหน้าที่ก็คือตายไม่มีหน้าที่ก็คือตายแล้วไม่ยกเว้นอะไรในบรรดาสิ่งที่มีชีวิตพอไม่มีหน้าที่ชีวิตนั้นก็ตายไม่ยกเว้นอะไรมันไม่มีหน้าที่แล้วไอ้ความรู้ก็เป็นหมันทั้งหมดเราอุตส่าห์เล่าเรียนมากมายอย่างไรเท่าไรตามใจถ้าไม่ทำหน้าที่ความรู้เหล่านั้นก็เป็นหมันหมดด้วยมันไม่มีประโยชน์อะไรก็กลายเป็นคนลกโลกเปล่าๆอยู่ในโลกให้มันลกโลกเปล่าๆซะงั้นถ้าไม่ทำหน้าที่เพราะถ้าทำหน้าที่มันก็รับประโยชน์สูงสุดคือไม่มีความทุกข์ไม่มีปัญหาเรียกว่าไม่ตายคำว่าไม่ตายท่าทางตายไม่ตายก็คือรอดชีวิตอยู่ทางจิตไม่ตายคือไม่มีความทุกข์ไม่มีความสุขนั่นคือไม่ตายในทางจิตถ้าในทางจิตมันเฟ้นไปในทุกข์นั่นก็คือตกนรกตายซะดีกว่าตายทางกายซะดีกว่าทำไม่ได้ทั้งทางกายและทางจิตเราจะต้องรับรู้

ในข้อนี้จึงจะบูชาหน้าที่พระพุทธเจ้าท่านถึงกับบูชาหน้าที่เคารพหน้าที่เขาเรียกว่าบูชาเคารพสัพเพพุทธังสัทธรรมมะคะรุณโณพระพุทธเจ้าทุกข์พระองค์ทรงบูชาหน้าที่เรายังไม่ถึงขั้นนั้นบางคนก็เพียงทำหน้าที่เพราะจำเป็นเพราะหาเงินเท่านั้นไม่ได้ทำด้วยบูชาหน้าที่หรือลูกจ้างอย่างนี้เป็นลูกจ้างท่านเคารพหน้าที่ทำหน้าที่ ทำหน้าที่แล้วประโยชน์มันก็เกิดขึ้นมาเองถึงจะเรียกว่าทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ธรรมมะเพื่อธรรมมะเป็นหลักจริยธรรมสากลตามที่เขาตกลงกันไว้ทั้งโลกพระจริยาศิลธรรมสากลมันก็พูดอย่างนี้ทำหน้าที่เพื่อประโยชน์แก่หน้าที่จึงจะสูงสุด

ถ้าทำหน้าที่เพื่อเงินทำหน้าที่เพื่อสิ่งของหรือแม้แต่กระทำเพื่อชื่อเสียงแต่ยังไม่บริสุทธิ์ต้องทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ต้องปฎิบัติหน้าที่ตามที่เป็นมนุษย์มนุษย์มีหน้าที่อย่างไรก็ทำอย่างนั้นหน้าที่เพื่อหน้าที่ตั้งใจสูงจิตใจสูงถ้าทำหน้าที่เพื่อเงินนั่นคือธรรมดาที่สุดลูกจ้างตามโรงงานนั่นทำหน้าที่เพื่อเงินจริยธรรมสากลนั้นเรียนกันเป็นหลักสูงสุดนี้ก็ทำหน้าที่เพื่อหน้าที่พอทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ก็พอใจทั้งนั้นแหละได้พบทันทีเราทำหน้าที่เพื่อหน้าที่มันจะรู้สึกพอใจเคารพตัวเองยกมือไหว้ตัวเองได้เงินมันไม่ไปไหนถ้าอยากรวยมันไม่หนีไปไหนเงินจะต้องตามมาเงินตามมาแล้วก็มาอยู่ใต้ฝ่าเท้าก็เราไม่ได้บูชาเงิน

ถ้าเราทำหน้าที่เพื่อเงินมันไม่ได้มันต้องรอด้วยความกระวนกระวายใจว่าเมื่อไหล่เงินเดือนจะออกเมื่อไหล่จะเกิดกำไรขึ้นมายังมีจะทนอยู่แล้วถ้าเงินเหล่านั้นมามาอยู่บนหัวขอพูดคำตรงๆง่ายๆถึงขั้นหยาบคายคนที่ทำหน้าที่เพื่อเงินได้เงินมาอยู่บนหัวถ้าคนทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ให้ได้เงินมาก็อยู่ใต้ฝ่าท้าวนั่นมันจะดีกว่าลองเลือกเอาอันไหนจะหนักขึ้นโมทตรงไหนถึงร้อนโมทตรงไหนถึงเย็นคือผู้ที่มีธรรมะโดยแท้จริงก็ทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ ทำหน้าที่เพื่อหน้าที่พอลงมือทำก็ได้เขาว่าได้ทำหน้าที่ได้รับความรู้สึกว่าได้ทำในสิ่งที่ถูกต้องมีความพอใจเกรงอกเกรงใจเคารพบับถือตัวเองได้นี่ทำหน้าที่ทำหน้าที่เงินไม่หนีไปไหนวิ่งตามมาอยู่ใต้ฝ่าเท้าถ้าท่านบูชาเงินก็ทำด้วยความกะวลกะวายกว่าท่านจะได้เงินมาได้มาก็มาอยู่บนหัวตัวทรมานมันทำให้เกิดลำบากอย่างหลายประการทีเดียวถ้าว่าเขาบูชาเงินก็ขอให้เข้าใจเรื่องอย่างนี้ทีนี้จะดูกันถึงว่าประโยชน์ทุกข์ประเภทๆคือประเภทของหน้าที่ท่านทั้งหลายจะทำหน้าที่จำเพราะอย่างไรก็ยังดูเรียกว่าเป็นทหารทำหน้าที่อย่างทหารทำหน้าที่ช่วยโดยตรงทำหน้าที่

โดยตรงทำหน้าที่ช่วยก็แล้วแต่แต่มันก็รวมอยู่ในคำว่าเราเป็นทหารเราเป็นทหารนี่คือคนรุ่นที่ใช้เรี่ยวแรงทั้งหมดของตนเพื่อเป็นประโยชน์กับประเทศชาติ สังคมและมนุษย์แต่ถ้าเป็นทหารที่ดีก็เป็นทหารของความเป็นธรรมแต่คนมันไม่กล้าไม่กล้าที่จะคิดมากถึงขนาดนั้นทหารของพระธรรมจะมีอะไรเกี่ยวกับทหารของประเทศชาตินั้นก็ยังดียังอยู่ในส่วนที่ว่ากว้างเหมือนกัน

แต่ถ้าเป็นทหารของพระธรรมเป็นทหารของความถูกต้องความเป็นธรรมมันดีกว่าเพราะมันยิงปืนออกไปไม่บาปถ้ามันเป็นทหารของใครคนหนึ่งมันเจตนาทำลายข้าสึกศัตรูยิงปืนออกไปมันต้องบาปไม่มากก็น้อยแต่ถ้าเป็นทหารของพระเจ้าของความถูกต้องของความเป็นธรรมในสากลโลกยิงปืนออกไปเพื่อรักษาความเป็นธรรมไว้อย่างนี้หลักจะริยะธรรมสากลว่ามันไม่บาปไม่กรรมการทำให้ชีวิตสูญเสียไปเพื่อความเป็นธรรมของสากลจักรวาลเขาบัญญัติว่าไม่บาปถ้าดูข้าศึกกะฆ่ามึงให้ตายไม่ต้องสงสัยมันเป็นบาปตามมากตามน้อยจึงขอให้รู้จักหน้าที่ที่จะเป็นทหารที่ดีจำไว้ให้ถูกต้องทุกคนคือต้องแบ่งเป็นหน้าที่ หน้าที่ภายในบ้าน ภายในประเทศทุกคนก็เป็นมนุษย์มีลูกมีเมียมีครอบครัวส่วนนี้ก็ต้องทำหน้าที่ให้ถูกต้องในส่วนกลางในครอบครัวทำหน้าที่ต่อบิดา มารดา บุตร ภรรยา เพื่อนพ้อง ครูบาอาจารย์ผู้อยู่ใต้บังคับบัญชา ผู้อยู่เหนือเราเป็นผู้บังคับบัญชา หน้าที่หกคิดหกทำให้ถูกต้องเรียกว่าหน้าที่ภายใน ในรั้วบ้าน หน้าที่นอกรั้วบ้านก็เอากับฆ่าศึกที่ทันย่ำยีเข้ามารก็ต้องถูกต้องสมบูรณ์เหมือนกันในหน้าที่เรียกว่านอกรั้วบ้านและมีหน้าที่บางอย่างที่มันแฝงอยู่ในฐานะที่เราต้องพิทักษ์ความเป็นธรรมหรือพิทักษ์พระศาสนารักษาพระศาสนาอยู่ในโลกก็เป็นหน้าที่และที่มันจะลืมไม่ได้ก็ในฐานะมนุษย์คนหนึ่งๆมันต้องทำหน้าที่ของมนุษย์คนหนึ่งในโลกนี้ให้ถูกต้องๆลองสรุปรวมๆหน้าที่ในรั้วบ้าน หน้าที่นอกรั้วบ้านมันก็หน้าที่เพื่อประโยชน์แก่พระศาสนาในโลกเมื่อทหารก็มีส่วนที่ช่วยรักษาความเป็นธรรมให้มีอยู่ในโลกในฐานะที่เป็นมนุษย์คนหนึ่งแต่ละคนต้องทำหน้าที่จึงจะมีสิทธิที่อยู่ในโลกมนุษย์นี่ไม่ต้องระบุว่าอะไรเป็นหน้าที่ของมนุษย์คนหนึ่งๆก้อย่าได้บกพร่องคือการทำหน้าที่เพื่อหน้าที่เรามีหน้าที่อะไรบ้าง

ทำหมดทำหน้าที่เพื่อหน้าที่ก็ไม่ใช่ลูกจ้างมีคนพูดผิดๆข้าราชการเป็นลูกจ้างของประชาชนหรือรัฐบาลไม่ถูกผู้ที่ทำหน้าที่ไม่ใช่ลูกจ้างของใครรับใช้พระธรรม รับใช้ความถูกต้องข้าราชการไม่ใช่ลูกจ้างของประชาชนนั่นหลับตาพูดก็มันทำสิ่งที่มีค่ามากกว่าประโยชน์สูงกว่าแล้วมันก็ไม่ได้รับจ้างอย่างเป็นค่าจ้างทำหน้าที่ให้ความสะดวกได้ค่าใช้สอยมากกว่าถ้าได้ทำหน้าที่อย่าถือว่าเป็นลูกจ้างอย่าถือว่าเป็นค่าจ้างเราจะไม่ทำอย่างลูกจ้างเราจะทำอย่างมนุษย์ผู้มีสิทธิทำหน้าที่ของตนๆเมื่อหน้าที่นี้มีค่า มีสิทธิที่จะได้ความช่วยเหลือจากทุกคนนั้นเงินเดือนที่ได้รับไม่ใช่ค่าจ้างมันเป็นค่าใช้สอยหรือค่าบูชาคุณด้วยซ้ำไปถ้าได้ทำหน้าที่ของตนอย่างถูกต้อง หน้าที่ หน้าที่เป็นธรรมะมีสิ่งสูงสุดควรจะบูชาแต่ว่าค่าจ้างไม่ใช่สิ่งควรบูชาใครบูชาค่าข้าจ้างคนนั้นเป็นปุถุชนมากเกินไปเป็นมนุษย์ธรรมดาทั่วไป

ถ้าเป็นมนุษย์ชั้นดี เป็นอริยะมนุษย์แล้วมันไม่มีลูกจ้างไม่มีการเป็นค่าจ้างมันจะถือว่าเป็นสิ่งที่เขาให้มาเพื่อสะดวกเพื่อใช้สอยในการทำหน้าที่เราทำหน้าที่คุ้มครองโลกนี้เขาให้มาเป็นค่าใช้สอยมันไม่ใช่ค่าจ้างท่านทั้งหลายต้องไม่ถือตนว่าเป็นค่าจ้างหรือเป็นลูกจ้างของใครแต่เป็นผู้ทำหน้าที่และมีสิทธิที่ที่จะได้รับการช่วยเหลือทุกอย่างทุกประการหน้าที่ หน้าที่บริสุทธิ์ หน้าที่บริสุทธิ์ของท่านก็คือไม่เรียกร้องค่าตอบแทนการทำหน้าที่แล้วได้รับค่าตอบแทนคือกรรมกร กรรมกรที่มันทะเลาะกับนายจ้างบ่อยๆมันทำหน้าที่เพื่อเรียกร้องสิ่งตอบแทนถ้าเราเป็นหน้าที่ประพฤติธรรมเป็นคนของธรรมจะไม่ทำหน้าที่เพื่อการเรียกร้องอะไรนี่จะทำหน้าที่ให้ถูกต้องให้เป็นความสุขเถิดคนในโลกนี้ถ้าหน้าที่บริสุทธิ์ก็ไม่เรียกร้องการตอบแทนแต่มันก็เป็นธรรมดาที่จะมีมาเองเราช่วยกันให้ผู้ที่มีหน้าที่มีอาหารกินอย่างพระนี่ก็เหมือนกันประชาชนก็เลี้ยงพระไว้อย่าให้ตายเสียเพื่อทำหน้าที่แต่พระก็ไม่ได้เรียกร้องค่าทำหน้าที่พระพุทธเจ้าก็เหมือนกันท่านก็ทำหน้าที่และคนทั้งหลายก็บูชาสิ่งที่ให้รอดอยู่ได้นี่หน้าที่บริสุทธิ์ไม่เรียกร้องสิ่งตอบแทน นั่นมันมาเองเป็นเครื่องบูชาคุณๆหรือจะเรียกว่าเป็นค่าใช้สอยให้ทำงานนี้ได้เพื่อประโยชน์แก่คนทั้งโลก นี่คืออุดมคติๆทำหน้าที่อย่างมีอุดมคติไม่ใช่ลูกจ้างแต่ว่าอุดมคติมันจะถูกมองข้ามออกไป

ถ้าเกิดต้องการอุดมคติกินไม่ได้สู้เงินไม่ได้ก็บูชาเงินไม่บูชาอุดมคติอย่างนี้ก็ไม่รู้จะพูดยังไงถ้ามีความถูกต้องก็บูชาอุดมคติ มีความถูกต้องของสิ่งนั้นก็อุดมคติจะทำให้มีเงินใช้ลองดูซิบูชาอุดมคติแล้วมันจะไม่ทำทุจริตจะเจริญงอกงาม ถ้าไม่บูชาอุดมคติจะเอาแต่เงินอะไรก็ทุจริตได้ไปนอนอยู่ในตารางเป็นบ้าไปเลยผู้ไม่บูชาอุดมคติจะเป็นอย่างนี้บูชาอุดมคติไว้ก่อนเป็นการดีกว่าเราจะบูชาหน้าที่ๆแล้วก็ไม่บูชาเงินๆคำว่าบูชาเงินเป็นคำด่าเป็นคำสบประมาทที่สุดในชีวิต บูชาหน้าที่ๆแล้วเป็นลูกศิษย์พระพุทธเจ้าอย่างกเงินจะเสียงานถ้างกงานจะมีเงินถ้างกเงินจะเสียงานพูดอย่างคนธรรมดาพูดอย่างนี้ก็ได้แต่ว่าเราบูชาหน้าที่ บูชาหน้าที่สิ่งสูงสุดมันคือหน้าที่มันคือธรรมะปฏิบัติหน้าที่และปฏิบัติธรรมะให้เป็นสุขตลอดเวลาที่ทำหน้าที่ค่ำลงยกมือไหว้ว่ามันเต็มไปด้วยความถูกต้องเป็นความสุขแท้จริงเป็นสวรรค์แท้จริงกันอยู่ที่นี่ไม่ต้องตายแล้วเพราะทำหน้าที่ถูกต้องจนยกมือไหว้ตัวเองได้คือสูงสุดขอให้พิจารณาดูดีๆว่าเราจะได้รับสิ่งสูงสุดนี้กันได้อย่างไรหน้าที่ หน้าที่คือสิ่งสูงสุดที่จะอำนวยเราได้ทุกสิ่งเหมือนกับพระเป็นเจ้าขอแต่ให้เราทำหน้าที่ให้ถูกต้องมันจะถูกต้องกับจุดอันนั้นแล้วหน้าที่จะอำนวยประโยชน์ให้ทุกอย่างเหมือนกับพระเป็นเจ้า

แต่อย่างนี้บางคนรู้สึกบางคนไม่รู้สึกและหน้าที่บางอย่างมันลึกจนไม่รู้สึกก็มีเหมือนกันรู้สึกหรือไม่รู้สึกก็เหมือนกันคือทำหน้าที่ถูกต้องเป็นประเสริฐสูงสุดมันก็เกิดขึ้นและที่รู้สึกได้ก็รู้สึกที่ทันลึกเกินไปไม่ต้องรู้สึกทำหน้าที่ให้ถูกต้องก็เข้าไปสู่ความสูงสุดได้เองสรุปความหน้าที่ๆๆคือคู่ชีวิต พอไม่มีหน้าที่ก็คือตายพูดสั้นๆเท่านี้ลองไม่มีหน้าที่ก็คือตายไม่มีหน้าที่ทางกายก็ตายทางกาย ไม่มีหน้าที่ทางจิตก็ตายทางจิตสัตว์ก็ตาย

ต้นไม้ต้นไร่ก็ตายเมื่อไม่มีหน้าที่นี้จะเรียกอะไรดี หน้าที่คือชีวิต หรือหน้าที่คือคู่ชีวิตมันก็เป็นคู่กันอยู่กับชีวิตพอแยกออกไปก็คือตายแยกกันไม่ได้ คู่ชีวิตคู่ผัวตัวเมียตัวอยู่เมืองไทยหัวอยู่อเมริกาสิบปีก็ไม่ตายคู่ชีวิตชนิดนั้นแต่คู่ชีวิตชนิดนี้แยกกันไม่ได้ไม่ทำหน้าที่เพียงชั่วโมงเดียวมันก็ตายนั้นธรรมะหรือหน้าที่มันเป็นคู่ชีวิตที่ยิ่งกว่าสิ่งใดแยกกันไม่ได้จะมองหน้าที่คือตัวชีวิตพอไม่ทำหน้าที่ก็คือตาย หน้าที่ก็คือตัวชีวิตอย่างนี้ก็ได้เหมือนกันไม่มีชีวิตไหนที่ไม่ต้องทำหน้าที่ท่านลองหาดูว่าชีวิตชนิดไหนไม่ต้องทำหน้าที่ไม่มีชีวิตที่ไม่ต้องทำหน้าที่ไปเป็นเทวดาสูงสุดกว่าเทวดาก็ต้องทำหน้าที่ต่อให้เป็นพระเป็นเจ้ามันเป็นพระเป็นเจ้ามันก็ต้องทำหน้าที่พระเป็นเจ้าไม่มีชีวิตไหนที่ไม่ต้องทำหน้าที่ชีวิตคือหน้าที่ หน้าที่คือชีวิตก็ยังได้ถึงลดลงมาเป็นเพียงคู่ชีวิตมันก็ได้ตัวเองๆมีหน้าที่ช่วยตัวเองใช้คำว่าพึ่งตัวเองนี่เป็นพุทธภาษิตว่าตนเป็นที่พึ่งแก่ตนเองนั้นจะพึ่งเจ้าพึ่งนายพึ่งผู้มีอำนาจวาสนาตนเองต้องทำให้เป็นที่พอใจของเจ้านายหรือไม่พระเป็นเจ้าก็ต้องทำให้พอใจพระเป็นเจ้าพระเป็นเจ้าถึงจะช่วยประเดนสำคัญอยู่ว่าต้องช่วยตัวเองๆทำตัวเองให้ถูกต้องและความถูกต้องมันช่วยให้เป็นคน เป็นนาย เป็นผู้บังคับบัญชาทำถูกต้องท่านก็สงสาน ท่านก็เอ็นดูช่วยก็มันมีมูลจากเราทำเองถูกต้องๆทุกคนก็เอนดูสงสารและก็ช่วยเราดังนั้นพระพุทธเจ้าจึงตรัสว่าต้องช่วยตัวเอง พึ่งตัวเองอย่าหวังพึ่งผู้อื่นข้างเดียว มันไม่ถูกต้องมีความถูกต้องแก่ตัวเองๆและก็มีผู้ยินดีที่จะช่วยนี่

ขอให้จำไว้พระพุทธภาษิตมีอยู่ว่า อัตตาหริอัตตาโนนาโถ ตนเป็นที่พึ่งแก่ตนเมื่อมีการกระทำที่ถูกต้องแล้วก็มีเงินมาจากรอบทิศรอบทางมาช่วยๆนี่ไม่ต้องสงสัยสิ่งศักดิ์สิทธิ์สูงสุดเทวดา ผี สร่างที่ไหนก็ไม่ช่วยผู้ที่ไม่ช่วยตัวเองนี่ก็รู้กันทั้งโลกพระเจ้าก็ไม่ช่วยผู้ที่ไม่ช่วยตัวเองต่อเมื่อมีการช่วยตัวเองพระเจ้าจึงจะช่วยผู้นั้นเหมือนกันจะเป็นพระเจ้าระดับไหน ผู้มีอำนาจวาสนาระดับไหนจะช่วยใครผู้นั้นต้องทำหน้าที่ถูกต้องที่เรียกว่าช่วยตัวเอง สิ่งศักดิ์สิทธิ์ก็ไม่ช่วยผู้ที่ไม่ช่วยตัวเองพอช่วยตัวเองทุกอย่างมันจะมารุมกันช่วยสิ่งศักดิ์สิทธิ์ไม่ต้องพูดมันก็รุมกันมาช่วยทีเดียวเพราะว่าความดีความงามความถูกต้องมันเกณฑ์คนมาช่วยคนดีเป็นที่เคารพบูชาแล้วมันก็ช่วยทุกอย่างทุกประการมอบความจงรักภักดีมอบกายถวายชีวิตแก่ผู้อื่นที่ตั้งตนไว้อย่างถูกต้องและสูงสุดก็คือประโยชน์ของหน้าที่ถ้าไม่มีคุณค่าอย่างนี้ ไม่มีคุณธรรมอย่างนี้ มีคุณธรรมสูงก็ทำหน้าที่สูงยิ่งทำหน้าที่สูงก็มีคุณธรรมสูงมันก็หล่อเลี้ยงกันๆจนถึงระดับสูงสุดจึงจะหยุดได้และพอได้ดีที่สุด สรุปเป็นใจความว่าชีวิตนี้ๆเป็นเพียงเดิมพันๆที่ธรรมชาติให้มาเพื่อพัฒนาเอาเองจะว่าธรรมชาติให้ก็ได้ พระเจ้าให้ก็ได้ อะไรให้ก็ได้ที่มันให้มีชีวิตมามันให้มาเป็นเดิมพันทั้งนั้นแหละ

เราต้องเอาไปทำให้มันมีกำไรให้มันงอกลามเหมือนว่ากำเงินไปเดิมพันไปเล่นการพนัน ชีวิตนี้ธรรมชาติให้มาเป็นเพียงเดิมพันเราต้องเอามาพัฒนาให้ถูกต้องๆตามกฎเกณฑ์ของธรรมะ กดดันปฏิบัติให้ถูกต้องกับความรอดทั้งทางกายและทางจิตตลอดทั้งชีวิตทั้งเพื่อตนเองและผู้อื่นลองใช้กฎเกณฑ์นี้ชีวิตก็จะมีการพัฒนามีกำไรงอกงามเกิดกำไรสูงสุด สูงสุดทางโลกก็ยังดี สูงสุดทางธรรมก็วิเศษอย่าคิดว่ามีชีวิตแล้วมันจะมีอะไรไปหมดมันจะมีเงินเดิมพันเอาไปเล่นกำเงินเดิมพันเอาไปเล่นหากำไรเป็นเรื่องของปุถุชนเพื่อกิเลสมันใช้เงินเดิมพันเพื่อธรรมะ ปฏิบัติธรรมะเพื่อพอใจเจริญงอกงามมีทรัพย์สมบัติพอตัวมีเกียจติยศชื่อเสียงพอตัว มีมิตรสหายพอตัวกลายเป็นเรื่องโลกที่ไปพัฒนาทางธรรมปฏิบัติธรรม ศีล สมาธิกิเลสเพื่อเป็นพระอรหันต์อันสูงสุดชีวิตนี้เป็นเงินเดิมพันถ้าใครรับผิดชอบก็เอาไปพัฒนาให้เกิดกำไรๆไม่เสียชาติที่เกิดมา

คนที่ไม่พัฒนาชีวิตเรียกว่าคนเสียชาติที่เกิดมาแม้แต่สัตว์เดรัชฉานมันก็พยายามทำให้ดีนี่เป็นมนุษย์ชั้นดีที่พัฒนาให้สูงสุดทำสิ่งที่สูงสุดให้มีค่าสูงสุดนี่เรียกว่าพัฒนาชีวิตที่ธรรมชาติให้มาเป็นเดิมพันในที่สุดนี้หวังว่าท่านทั้งหลายจะพยายามพัฒนาชีวิตนี้ตามหน้าที่ของตนๆให้ได้รับประโยชน์ผลเป็นกำไรสูงสุด

อาตมาขอแสดงความยินดีที่ท่านทั้งหลายทุกคนมาที่นี่มาทัศนาอย่างนี้เพื่อมาหาความรู้ทางธรรมะเพื่อไปพัฒนาชีวิตจิตใจให้สูงขึ้นไปให้สมกับว่าได้รับเดิมพันมาอย่างดีที่สุดแล้วจากธรรมชาติ ไม่เป็นคนบ้าคนบอปกติเล่าเรียนอะไรได้สามารถที่จะเก้าหน้าเดิมพันนี้ดีแล้วจึงขอพัฒนาให้ยิ่งๆขึ้นไปจนกว่าจะดีที่สุดได้รับสิ่งประโยชน์สูงสุดที่มนุษย์ควรจะได้รับมัน มนุษย์ควรจะได้รับ ความสุขกายมสบายใจเป็นผู้มีประโยชน์แก่ทุกๆฝ่ายอยู่ทุกทิพาราตรีกาลเทอญขอยุติการบรรยาย

http://www.vcharkarn.com/varticle/34811