ประวัติการจัดทำปฏิทินธรรมพุทธทาส

โดย สำนักพิมพ์สุขภาพใจ

ช่วงที่พุทธทาสภิกขุยังมีชีวิตอยู่ มีประชาชนเป็นจำนวนมากเดินทางไปนมัสการท่านและถ่ายภาพเก็บไว้เป็นที่ระลึก พร้อมกับอัดภาพเหล่านั้นส่งไปถวายท่านเป็นจำนวนมาก พุทธทาสภิกขุเห็นว่าน่าจะทำภาพเหล่านั้นให้เกิดประโยชน์ต่อผู้อื่นและหวังจะให้ผู้ถ่ายภาพเหล่านั้นได้บุญมากขึ้น จึงแต่งบทกลอนสอนธรรมประกอบภาพแล้วเย็บติดกับภาพไว้ พร้อมกับบอกศิษย์ใกล้ชิดให้เก็บไว้ใช้ประโยชน์ในอนาคตเช่นเดียวกับเอกสารอื่นๆ ที่ท่านเขียนไว้

สำนักพิมพ์สุขภาพใจดำเนินการจัดพิมพ์หนังสือธรรมะของพุทธทาสภิกขุตั้งแต่ พ.ศ. ๒๕๒๕ และเริ่มจัดพิมพ์ปฏิทินธรรมของท่านพุทธทาสเผยแพร่เมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๗ เรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน โดยมีรายละเอียด ดังนี้

พ.ศ. ๒๕๓๗ นำภาพประวัติของพุทธทาสภิกขุมาจัดพิมพ์เป็นปฏิทินแบบตั้งโต๊ะสำหรับแจกเป็นธรรมทาน

พ.ศ. ๒๕๓๘ นำคำสอนเรื่อง “ปฏิจจสมุปบาทในชีวิตประจำวัน” มาอธิบายพร้อมภาพประกอบ เพื่อให้เห็นกระบวนการเกิดขึ้นของทุกข์ และวิธีดับทุกข์หลากหลายแง่มุมในชีวิตประจำวัน (เป็นปีแรกที่จัดทำปฏิทินออกจำหน่าย)

พ.ศ. ๒๕๔๐ คุณเมตตา พานิช ประธานกรรมการธรรมทานมูลนิธิ แนะนำและอนุญาตให้สำนักพิมพ์สุขภาพใจนำภาพและคำกลอนที่พุทธทาสภิกขุแต่งไว้มาจัดพิมพ์เป็นปฏิทินจำหน่าย พร้อมทั้งร่วมจัดพิมพ์เพื่อแจกเป็นธรรมทานอีกส่วนหนึ่ง เป็นปีเริ่มแรกแห่งการนำภาพพร้อมคำกลอนของท่านพุทธทาสมาจัดทำในรูปแบบปฏิทินตั้งโต๊ะ ซึ่งได้รับความนิยมอย่างมาก และเป็นที่มาแห่งปฏิทินธรรมคำกลอนในปีต่อๆมา

พ.ศ. ๒๕๔๑ เป็นปีที่ ๔ แนวคิดหลักปีนี้มุ่งเน้นไปในทางศีลธรรมขั้นพื้นฐาน ให้รู้จักโลก และทำความเข้าใจชีวิตอย่างถูกต้อง ตลอดจนนำธรรมะมาประยุกต์ใช้ในชิวิตประจำวัน นับเป็นปีแรกที่เสนอวันเดือนปีด้วยเลขไทยและใช้มาจนถึงปัจจุบัน
พ.ศ. ๒๕๔๒ เป็นปีที่ ๕ มุ่งเน้นเนื้อหาให้รู้เท่าทันโลก และชีวิตตามความเป็นจริง (เกิดขึ้น-ตั้งอยู่-ดับไป) รู้จักความเป็นไทย เข้าใจหลักพระพุทธศาสนา และหลักการอบรมจิต

พ.ศ. ๒๕๔๓ เป็นปีที่ ๖ นำเสนอการสนทนาธรรมกับท่านพุทธทาสในลักษณะถาม-ตอบ ในหัวข้อปริศนาธรรมต่างๆ โดยคัดเลือกรูปที่ใช้เทคนิคการนำภาพท่านพุทธทาส 2 ภาพหันหน้าเข้าหากัน

พ.ศ. ๒๕๔๔ เป็นปีที่ ๗ เป็นปีแรกที่มีการตั้งชื่อชุด ซึ่งในปีนี้ให้ชื่อว่า ชุด “อาจารย์ไก่” คัดเลือกรูปที่ท่านอาจารย์พุทธทาสถ่ายรูปกับสัตว์เลี้ยงต่างๆ ในส่วนโมกข์ เช่น ไก่, สุนัข, นกกาฮัง, แมว, ปลา และมีบทกลอนที่ท่านเขียนถึงธรรมชาติความเป็นอยู่ของสัตว์เลี้ยงเหล่านั้น สอดแทรกด้วยหลักธรรมะสอนใจ

พ.ศ. ๒๕๔๕ เป็นปีที่ ๘ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “ยึดมั่นมันกัดแน่” มุ่งเน้นให้มีจิตใจปล่อยวาง ไม่ยึดมั่นถือมั่นในสิ่งใดๆ ถ้าหลงยึดมั่นในสิ่งใด สิ่งนั้นแหละมันกัดให้เกิดทุกข์ ปล่อยวางเสียได้ก็เป็นสุข

พ.ศ. ๒๕๔๖ นับเป็นปีที่ ๙ ใช้ชื่อชุดว่า “มากินเวลากันเถิด” มุ่งสอนให้รู้จักคุณค่าของเวลา ให้รู้จักหน้าที่ และการทำหน้าที่ของแต่ละคนในแต่ละช่วงเวลาให้เกิดประโยชน์สูงสุด โดยฝึกสติให้รู้เท่าทันโลกและชีวิต เข้าถึงจิตว่างจากตัวกู-ของกู ก็จะพบความสงบเย็นในชีวิต

พ.ศ. ๒๕๔๗ เป็นปีที่ ๑๐ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “ถามท่านก่อน” เสนอแนวคิดมุ่งให้ทุกคนทำจิตใจให้ผ่องใส มีสติยับยั้งชั่งใจ จะทำสิ่งใดก็ถามพุทธะ คือจิตบริสุทธิ์ในตนก่อน เพื่อให้เกิด ชีวิตแท้ งามงด และสดชื่น

พ.ศ. ๒๕๔๘ เป็นปีที่ ๑๑ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “ถ้าเรารู้ความลับ” โดยมุ่งหวังให้เรารู้ความลับในการดำเนินชีวิต พลิกวิกฤติให้เป็นโอกาสที่จะได้ศึกษาและปฏิบัติธรรมด้วยการไม่เข้าไปยึดมั่นถือมั่นในสิ่งใดๆ ให้เป็นทุกข์

พ.ศ. ๒๕๔๙ เป็นปีที่ ๑๒ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “อวสานแห่งความทุกข์” บทธรรมชุดนี้มุ่งเตือนสติให้ทุกคนรู้จักมองโลกวัตถุนิยม, รู้จักมี-ได้-ใช้ให้เป็นกับการต้องแสวงหาในเรื่องกิน-กาม-เกียรติ, ได้เห็นความจริงของชีวิต จนรู้จักลด-ละ-เลิก-เลื่อนตัวตนมาสู่ “ความว่างจากกิเลส” ก็จะพบกับ “อวสานแห่งความทุกข์” คือความสุขแท้ในจิต และในปีนี้ยังเป็นปีแห่งการประกาศยกย่องเชิดชูท่านพุทธทาสภิกขุให้เป็นบุคคลสำคัญ ผู้มีผลงานดีเด่นของโลก เนื่องในวาระครบรอบ ๑๐๐ ปีชาตกาลในปี ๒๔๔๙

พ.ศ. ๒๕๕๐ เป็นปีที่ ๑๓ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “ฝ่าทะเลไฟ” เรียงร้อยบทธรรมให้เห็นถึง “ชีวิต” ที่ยังมีอวิชชา จนถึง “ชีวิต” ที่ตื่นรู้ เบิกบาน โดยเปรียบ “ชีวิต” เป็นดังเรือที่ต้องเดินทางไกล ฝ่าทะเลไฟ คือ การฝ่าอุปสรรคของมากมายในชีวิต “ไฟภายใน” หมายถึง “กิเลสในใจ” คือราคะ โทสะ โมหะ จะขจัดไฟเหล่านี้ได้อย่างไร นี่คือสิ่งที่ทุกชีวิตต้องเรียนรู้ ทางที่จะฝ่าทะเลไฟต้องใช้มัชฌิมาปฏิปทา หริออริยมรรคมีองค์แปด ทำให้เราพบทางออกของชีวิต พบนครแห่งการตื่นรู้ อันเป็นภาวะสงบเย็นในจิตใจ

พ.ศ. ๒๕๕๑ เป็นปีที่ ๑๔ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “อย่าทำผิด” รวบรวมบทธรรมซึ่งพูดถึงการดำเนินชีวิตของคนเราในทุกวันนี้ ไม่ว่าจะเป็นชาวบ้าน หรือชาววัด ล้วนแต่มีหน้าที่ที่ต้องกระทำ ต้องพัฒนา และมุ่งมั่นนำพาชีวิตตนเพื่อก้าวสู่ความสุขแท้จริงแห่งชีวิต โดยต้องอาศัยสิ่งสำคัญ คือ ปัญญา หรือความรอบรู้ ควบคู่ไปกับ สติ หรือความรู้เนื้อรู้ตัว ให้รู้เท่าทันกิเลส ที่จะเข้ามาทำให้หลงผิดจากจุดหมายที่แท้จริงแห่งชีวิต ปฏิทินธรรมคำกลอนชุดนี้โดดเด่นด้วยบทธรรมคำกลอนจากท่านพุทธทาสภิกขุในลักษณะของการโต้ตอบ ถกเถียงทางความคิด เสมือนท่านมาสะกิดเตือนสติให้เราได้รู้จักฉุกคิด และทบทวนตัวเองในทุกๆ เรื่อง ทุกๆ ย่างก้าวของชีวิต

พ.ศ. ๒๕๕๒ ปีที่ ๑๕ ใช้ชื่อชุดปฏิทินว่า “โลกรอดเพราะกตัญญู” เป็นการคัดเลือกบทกวีของท่านพุทธทาสมาร้อยเรียงลำดับเรื่องราวให้เข้ากับปัญหาของโลกในขณะนี้ และได้ชูแนวคิดที่ให้ทางออกแก่โลกด้วยคำกล่าวของท่านพุทธทาสที่ว่า “โลกรอดเพราะกตัญญู” ความกตัญญูรู้คุณนี้ มิใช่แค่พ่อแม่ เพื่อน ญาติพี่น้อง ครูอาจารย์ หรือระหว่างเพื่อนมนุษย์ด้วยกันเท่านั้น แต่รวมไปถึง ความกตัญญูต่อประเทศชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ อันรวมกันเป็นประเทศชาติ ซึ่งจะส่งผลต่อความอยู่เย็นเป็นสุขของคนในชาติ และยิ่งไปกว่านั้น คือ ความกตัญญูต่อสรรพสิ่ง ไม่ว่าจะเป็นข้าวปลาอาหาร ต้นไม้ป่าไม้ สิ่งแวดล้อม สิ่งของอุปโภคบริโภคต่างๆ หากให้ความกตัญญูต่อสรรพสิ่งดังนี้แล้ว ก็จะทำให้โลกนี้น่าอยู่ ทุกคนในโลกอยู่รอดปลอดภัย มีสันติภาพ มีความสงบสุข

พ.ศ. ๒๕๕๓ ปีที่ ๑๖ “มองแต่แง่ดีเถิด” หัวข้อธรรมปีนี้ เน้นเป้าหมายที่ตัวเรา เน้นการเปลี่ยนแปลงที่ตัวเรา คือ เน้นด้านใน เน้นทัศนคติ การมองโลกในแต่ละวัน เป็นธรรมะสะดวกใช้รายวัน ซึ่ง “มองแต่แง่ดีเถิด” ฟัง หรืออ่านเข้าใจง่าย เริ่มต้นทำก็ง่ายๆ แต่ทำให้ได้ตลอดนั้นยาก ท่านพุทธทาสถึงเน้นเอาไว้ว่า “ต้องฝึก” – คือ ฝึกให้เคย มองแต่ดี มีคุณจริง นับเป็นการดูแลโลกด้านใน
เลือกใช้วัสดุทำลายโลกให้น้อยที่สุด คือ ใช้กระดาษ EcoFiber100% ซึ่งผลิตจากกระดาษ recycle และเศษวัสดุเหลือใช้ และใช้หมึก Soy Ink มีส่วนผสมหลักเป็นน้ำมันจากพืชและน้ำมันถั่วเหลือง ไม่มีกลิ่นฉุน ปลอดภัย นับเป็นการดูแลโลกใบกลมๆ

พ.ศ. ๒๕๕๔ ปีที่ ๑๗ “ดูให้ดี มีแต่ได้” บทธรรมในปีนี้เน้นให้ดูทุกสิ่ง ทุกอย่างด้วยสติปัญญา แม้เหตุการณ์จะเลวร้ายปานใด แต่ในเหตุการณ์นั้นยังมีส่วนดีอยู่ สอนให้ดูให้ดี มีแต่ได้ เป็น “ธรรมะพร้อมใช้” ในทุกสถานการณ์ ให้เรา “มองโลกในแง่จริง” และ “ดูให้เห็นด้านที่เป็นบทเรียน”
นี้ยังคงใช้วัสดุที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม พร้อมดีไซน์พิเศษ! เพื่อการใช้สอยที่มีประโยชน์สูงประหยัดสุด ด้วยการออกแบบวัสดุหุ้มปฏิทินให้เป็นปฏิทินแขวนในคราวเดียว นั่นคือให้ ๑ ได้ถึง ๒ ให้ปฏิทินธรรมแบบตั้งโต๊ะ ได้ปฏิทินแขวนในราวเดียว “ดูแลโลกด้านใน และโลกใบกลมๆ ไปพร้อมกัน”

พ.ศ. ๒๕๕๕ ปีที่ ๑๘ “อยู่อย่างมีสุข” ทุกวันนี้มีปัญหารายล้อมมากมายทั้งภายในจิตใจ และสิ่งภายนอกที่เข้ามากระทบ จึงเลือกใช้บทธรรมที่มุ่งเน้นให้ทุกคนเข้าถึงสัจธรรมของสรรพสิ่ง รู้จักปล่อยวาง ไม่ยึดติดกับสิ่งใดๆ แม้ในสิ่งที่ตัวเองมีอยู่หรือเคยมีอยู่แต่ต้องพลัดพราก หากน้อมจิตเข้าสู่สุญญตา คือความว่างได้สำเร็จ ก็จะอยู่อย่างมีสุขที่แท้จริง กับธรรมะพร้อมใช้ ทำได้ไม่ทุกข์ มีสุขง่ายๆ สุขได้ ทุกที่

ผลิตด้วยวัสดุที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม พร้อมดีไซน์พิเศษ! เพื่อการใช้สอยที่มีประโยชน์สูงประหยัดสุดเช่นเคย มอบเป็นของขวัญให้กัน เหมือนให้ ๑ ได้ถึง๒ นั่นคือ ให้ปฏิทินธรรมแบบตั้งโต๊ะ ได้ปฏิทินแขวนในราวเดียว “ดูแลโลกด้านใน และโลกใบกลมๆ ไปพร้อมกัน”

พ.ศ. ๒๕๕๖ ปีที่ ๑๙ “ชีวิตแท้ งามงดและสดชื่น” เนื้อหาเน้นสอนให้คนเราเข้าถึงชีวิตแท้ (นิพพาน-สงบเย็น) ในระดับชาวบ้านธรรมดาทั่วไป จนถึงขั้นสูงสุด ที่เรียกว่า ชีวิตแท้สมบูรณ์แบบ เริ่มตั้งแต่สอนให้รู้จักธรรมะ ให้รู้จักหน้าที่ของตนเอง มีความสุขเมื่อได้ทำหน้าที่ และมีสติรู้เท่าทันอำนาจวัตถุนิยมที่เป็นสาเหตุของความทุกข์ จนถึงขั้นลด ละ ปล่อยวางได้ ก็จะเป็นค วามสุขหรือเป็นผู้มีชีวิตแท้ได้อย่างสมบูรณ์แบบ

http://www.prd.go.th/ewt_dl_link.php?nid=37663&filename=index5