การสืบต่อความประสงค์ของบรรพบุรุษ โดย ท่าน พุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – รักด้วยความรู้ด้วยสติปัญญาที่ถูกต้อง
แต่ว่าประเพณีมีอยู่สำหรับอย่างนั้น เราก็ปฏิบัติให้ดีที่สุด และก็มาสำเร็จประโยชน์เต็มที่แก่ทุกคนหรือแก่ทุกฝ่าย ตายายมาก็ต้อนรับก็ยินดีต้อนรับ ทำให้พอใจด้วยคามรักด้วยความกตัญญู ที่นี่วันส่งตายาย ก็ทำให้ตายายยินดีในการกลับไป เมื่อมาก็ให้ได้ยินดีเพราะการมา ในการมา เมื่อไปก็ให้ได้รับประโยชน์ยินดีเพราะการไป ถ้าทำได้ดังนี้ก็เป็นการปฏิบัติธรรมะใหญ่หลวงอยู่ในตัวการกระทำนั้นๆ ขอให้สนใจให้ตั้งใจให้ทำให้ดีที่สุดเท่าที่จะทำได้ ควรจะทำให้ทุกขั้นตอนถูกต้อง บริสุทธิ์ ผุดผ่องสำเร็จประโยชน์ ตามความหมายนั้นๆ ขั้นแรกก็จะต้อง ก็จะต้องพูดถึงเรื่องจริงในจริงเสียก่อนว่าในหัวใจนี้มันรู้สึกเป็นลูกหลานของตายายจริงหรือไม่ ถ้าว่าเป็นลูกหลานของตายายจริง มันก็จะได้ทำให้สมกับที่ได้ชื่อว่าเป็นลูกหลานของตายายจริงๆ เดี๋ยวกลัวจะเล่นตลก เล่นตลก เป็นลูกหลานแต่เพียงรับมรดกเท่านั้น ตายายจะไปตายโหงไปตายที่ไหนก็ไม่รู้ไม่ชี้ นี่กูเอาแต่มรดกก็แล้วกันนี่กลัวมันจะเป็นลูกหลานซะอย่างนี้นะ ขอให้คิดดูให้ดีว่าเป็นลูกหลานที่แท้จริงหรือไม่ ดูให้ดีว่ามันเกิดมาจากโพรงไม้ มันเกิดได้เองหรือว่ามันต้องเกิดมาจากบิดามารดาหรือปู่ย่า ตายาย ถ้าว่ามันเกิดมาจากปูย่าตายายมันก็ควรจะรัยรองในความเป็นลูกหลาน เป็นลูกหลานกันให้ถูกต้อง ควรจะสอนเด็กๆ ลูกเล็กเด็กๆให้มันรู้ความหมายข้อนี้ ว่ามันไม่ได้เกิดเอว่ามันไม่ได้เกิดจากโพรงไม่หรอทางอื่นใด

แต่ว่าเกิดมาจากบิดามารดา ปู่ย่าตายายมาเป็นลำดับลำดับ ดังนั้นทุกคนจึงมีภาวะลักษณะเป็นลูกหลาน นั้นเป็นลูกหลานไม่เท่าไรไม่เท่าไรแก่เข้าแก่เข้ามันก็ตาย บิดามารดา ปู่ย่า ตายายต่อไปก็ไม่มี คนเดียวมันก็เป็นได้ เป็นลูกหลาน แล้วโตขึ้นก็เป็นบิดามารดา ก็เป็นปู่ย่า ตายาย ตายไปก็เป็นได้ทั้งสามขั้นตอน ในชั้นนี้ขอให้ยอมรับความเป็นลูกหลาน โดยแท้จริง โดยความบริสุทธิ์ใจ ให้เกิดความรักความกตัญญูต่อบิดามารดาปูย่าตายยายโดยแท้จริง อย่าให้กิเลสพาไปห่างที่ชอบใจจนลืมหน้าที่ ที่จะต้องปฏิบัติต่อบิดามารดา ปู่ย่า ตายาย อย่างเลวที่สุดอบายมุขมันก็พาไป ดื่มน้ำเมา เที่ยวกลางคืน ดูการเล่นการพนัน อบายมุขเหล่านี้มันก็พาไปหมดไม่มานึกถึงตายายเลยไม่รู้จะพูดอย่างไรดี ถ้าว่าเป็นลูกหลานที่ถูกต้องโดยเฉพาะวันเช่นวันนี้ก็จะต้องมาบำเพ็ญหน้าที่อย่างที่ดีที่สุดชนิดที่เรียกว่าเป็น พรมจันทร์ ประพฤติที่ว่าอย่างดีที่สุด อย่างสูงสุด อย่างแท้จริงที่สุดเขาเรียกว่าประพฤติพรมจันทร์ได้อย่างนั้น มาทำหน้าที่ลูกหลานที่ดีแก่ตายายที่ล่วงลับไปแล้ว ที่จริงก็มีคนจำนวนมากหรือส่วนมากรักบิดามารดา หรือปู่ย่าตายาย บางคนถึงกับอยากเห็นนะ อยากติดต่อด้วยนะ อาจนั่งวิปัสสนา นั่งทางนัย เสียเงินเสียทองแยะเยอะก็มี อย่างนี้ก็มีอยู่จริงนะ นั่งวิปัสสนา นั่งทางนัย บิดามารดาตายไปอยู่ที่ไหน เป็นอะไรทำอะไรอยู่ ทำพิธีตามที่มันอยากทำ เกิดจากรักบิดามารดามากหรือยังไงก็ไม่รู้ จะรักด้วยกิเลส รักด้วยความโง่ รักด้วยสติปัญญาแต่ก็ยังมีปัญหาด้วยเหมือนกัน งั้นขอให้เรารักด้วยความรู้ด้วยสติปัญญาที่ถูกต้องมันเป็นเรื่องจริง มันเป็นหน้าที่ที่ผูกพันอยู่ที่จะต้องประพฤติกระทำให้ดี ลูกหลานเกิดมาสำหรับทำให้บิดามารดาสบายใจ รู้สึกอย่างนี้หรือป่าวอบรมลูกเล็กเด็กแดงให้มันรู้สึกแบบนี้หรือเปล่าถ้าพ่อแม่มันไม่รู้ไม้รู้สึก มันก็ไม่มีทางที่จะไปอบรมเด็กให้มันรู้สึก มันต้องอบรมเด็กเล็กๆนั้นให้มันรู้สึกว่าลูกเด็กเกิดมาสำหรับทำให้พ่อแม่สบายใจนั้นถูกต้องที่สุด ตรงความประสงค์ของมนุษย์ตรงความประสงค์ของธรรมชาติที่กำหนดไว้หรือจะพูดว่าพระเจ้าก็ได้พระเจ้าต้องการอย่างนั้นแหละ ให้คุณเกิดมาเพื่อทำความสบายใจแก่บิดามารดา เราก็จะต้องรับรู้หลักสัจจะธรรม เมื่อบิดามารดายังมีชีวิตอยู่ก็ทำให้บิดามารดาสบายใจที่สุด เมื่อบิดามารดาล่วงลับไปแล้วก็ทำให้รู้ชนิดว่าให้ท่านสบายใจยิ่งขึ้นไปอีกมีหลักเกณฑ์เหล่านี้ก็แล้วกัน จงสอนลูกเด็กๆเล็กๆที่พึงคลอดออกมาให้มันรู้ความหมาย ให้มันค่อยๆรู้ ค่อยๆรู้ว่าเนี่ยลูกเกิดมาเพื่อทำให้พ่อแม่สบายใจ ดูสิเมื่อลูกคลอดออกมาบิดามารดาก็สบายใจดีเป็นสุขใจที่ได้มีที่ลูก มีผู้ที่จะสืบมรดก มีผู้ที่จะอุทิศส่วนกุศลไปให้ ทารกพูดออกมาเป็นคำแรกว่าแม่หรือว่าพ่อ แม่หรือพ่อก็ตื่นเต้นขนลุกยินดี เพราะความรักลูกที่ปรากฏชัดในตัวนั้นแล้วว่า ลูกได้ทำให้พ่อแม่สบายใจ บิดามารดาต้องการมีบุตรก็เพื่อความสบายใจแน่ใจนอนใจได้ในเรื่องนี้ที่ปรารถนาบุตร เมื่อได้บุตรมาแล้วก็พอใจก็ยินดีไปตามลำดับไปตามลำดับ นั้นจึงมีหลักเกณฑ์ตายตัวที่ว่าลูกเกิดมาต้องกระทำให้พ่อแม่สบายใจ ถ้าไม่อย่างนั้นมันไม่ใช่ลูกบอกไว้อย่างนั้นเลยไม่งั้นมันเป็นเพียงก้อนสกปรกอะไรก็ไม่รู้เลยเพียงอุ้มก้อนสกปรกออกมาเท่านั้นแหละมันไม่ใช่ลูกถ้ามันไม่ได้ทำให้พ่อแม่สบายใจ อย่างน้อยมันเป็นหลักตลอดชีพตลอดนิรันดรเลย ลูกคนไหนก็ตามที่เดมาทำให้พอแม่สบายใจ สบายใจสบายใจต่อไปต่อไปเรื่อยเป็นหน้าที่ของลูก เพราะว่ามันเป็นคนดีได้ทุกฝ่ายและเพราะว่ามันเป็นการตอบแท้พระคุณอยู่ในตัวเพราะว่าลูกทำอะไรไม่ได้ก็สบายใจซะแล้ว มันเป็นการตอบแทนบุญคุณของพ่อของแม่อยู่บ้างและได้ทำให้พ่อแม่สบายใจก็มันเติบโตขึ้นมามันก็รู้นั่นรู้นี่มันก็มีเจตนาที่จะทำให้พ่อแม่สบายใจ นั่นแหละคือบุญคือกุศลอันใหญ่หลวงของลูกที่ได้กระทำนั้นเป็นสิ่งที่จะต้องยึดถือเป็นหลักไว้ที่จะต้องทำให้พ่อแม่สบายใจ ความจริงมีคำพูดขึ้นมาว่าการสนองบุญบิดามารดา การสนองคุณบิดามารดานั้นไม่มีอะไรมากไปกว่าทำให้พ่อแม่สบายใจ ที่นี้พ่อแม่ก่อนโน้นก็กลายเป็นตายายไปแล้ว เดี๋ยวนี้เราก็ยังนึกถึงอยู่ไม่ว่าตายไปแล้วเราก็ยังมาทำประกอบพิธี ทำสุดสติปัญญาสามารถ ทำได้สองตามวาระโอกาส คือรับตายายและส่งตายาย โดยความหมายจะทำให้ตายายสบายใจสบายใจ แม้จะมองไม่เห็นจะได้รับหรือไม่ได้รับก็พิสูจน์ไม่ได้แต่ก็ได้ทำ ได้ทำสุดความสามารถและก็สบายใจ นี้เป็นสิ่งที่จะต้องถือเป็นหลักหรือเป็นหัวใจ ทำเรื่องที่กระทำกันในวันนี้หรือเรื่องที่กำลังพูดนี้ก็มีความหมายจริงๆ ที่นี้มาถึงคำว่าทำให้สบายใจ ทำอย่างไรทำให้สบายใจมันก็ตอบได้ว่าทำให้ตรงตามที่ต้องการอย่างนี้ไม่มีทางผิด ถ้ามันตรงตามที่ตายายต้องการมันคือทำให้ตายายสบายใจ อ้าวที่นี้ดูต่อไปอีกหน่อยว่าตายายต้องการอะไร ตายายต้องการอะไร ถ้าไม่รู้ว่าต้องการอะไร ถ้าผู้ใดไม่รู้ว่าต้องการอะไร จะเรียกว่าเป็นคนโง่ขนาดไหนจะเรียกบรมโง่ได้หรือไม่ถ้าไม่รู้ว่าตายายต้องการให้ทำอะไรลองคิดดูตายายให้ทำอะไรรู้หรือไม่ ถ้าไม่รู้มันก็จะเป็นลูกหลานที่บรมโง่มันก็จะไม่มีความหมายอะไร จะไม่เป็นลูกหลานจะไม่เป็นตายายด้วยกันทั้งสองฝ่าย นั้นจึงต้องรู้กันทุกคนแหละว่าตายายต้องการอะไร แม้จะไม่รู้ทั้งหมดแต่ก็ควรรู้พอสมควรรู้พอที่จะทำได้ อาตมาจะบอกว่าควรรู้พอสมควรย่อๆสั้นๆที่สุดมันก็จะพูดได้ว่าตายายต้องการให้ลูกหลานสืบต่อสิ่งเหล่านั้นที่ ตายายทำไว้ไม่สำเร็จแต่ตายไปเสียก่อน ลูกหลานก็พยายามสืบต่อทำสิ่งเหล่านั้นต่อไปให้สำเร็จ ตายายต้องการให้ทำให้สืบต่อในหลายเรื่องในหลายชั้นในหลายระดับ นับตั้งแต่ว่าให้สืบต่อให้รักษามรดกไว้ให้ดีๆ เห็นไหมตายายตายไปไม่กี่ปีเอาไร่เอานาไปขายซื้อเหล้ากินหมดนี่จะเป็นลูกหลานก็ไม่เป็นลูกหลานแล้ว ข้อแรกมันต้องสืบรักษามรดกที่ดินวัวควายไร่นาเอาไว้ให้ดีๆ ให้สืบรักษาชื่อเสียงเอาไว้ดีๆ ให้สืบรักษาคุณงามความดีขนบธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรมทุกอย่างที่ตายายได้ทำมาแล้วอย่างไร ขอให้ทำสืบต่อๆกันไปอย่าได้ละสูญหายไป แม้แต่ประเพณีทำบุญตายายก็อย่าให้สูญหายไป อ้าวที่นี้จะบอกว่าไอ้สิ่งที่สูงสุดที่ตายายรักที่สุดพอใจที่สุดที่จะให้ลูกหลานสืบต่อกันไว้นั้นคืออะไร ท่านทั้งหลายคิดว่าอะไรที่ตายายหวังที่สุดที่ต้องการให้ลูกหลานสืบต่อ ถ้าไม่รู้ก็คือโง่ โง่เหลือที่จะกล่าวแล้ว แต่คงจะรู้อาตมาคิดว่าคงจะรู้นั้นก็คือการสืบพระศาสนาไว้อย่างให้สูญหายไปได้คาดว่าตายายเนี่ยฝากพระศาสนาไว้ในมือของลูกหลานให้ช่วยสืบต่อๆกันไว้อย่าให้สูญหายได้ สิ่งที่รักสิ่งที่หวงแหนที่สุดของตายายก็คือศาสนาที่ตายายได้ศึกษากันมาแล้วก็ตายไปก็หวังว่าลูกหลานนั้นจะสืบต่อ จึงฝากศาสนาไว้ในมือของลูกหลานเช่นเดียวกับมรดกที่ฝากไว้แต่มันก็ไม่สูงสุดอย่างกับที่ตายยายได้ฝากศาสนาไว้สืบต่อไปเป็นอย่างดีอย่าให้สูญหายไปได้เนี่ยเราจะยอมรับหรือไม่บางคนแก้ตัวว่าเราสืบไม่ได้ไม่สามารถจะสืบศาสนาได้เราเป็นฆราวาสระวังให้ถ้าคิดอย่างนี้ก็จะเป็นคนโง่อีกแหละ จะโง่อีกมากน้อยจะเป็นบรมโง่ไหมถ้าถือว่าเป็นฆราวาสสืบศาสนาไม่ได้ก็ต้องไปบวชเป็นพระสิก็ขอให้สนใจกันตรงนี้ด้วย สืบศาสนาไว้ตามความประสงค์ของมารดาได้อย่างไร สืบศาสนานั้นมักจะเข้าใจกันว่าไปบวชไปบวชเพราะสืบศาสนาพระบางองค์บวชมาสืบศาสนาหรือมาทำลายศาสนาก็มันไม่แน่ว่ามาบวชแล้วเป็นการสืบศาสนา สืบศาสนานั้นมันมีใจความนิดเดียวแหละที่ว่าให้ศาสนายังอยู่ถ้าเรายังมีการปฏิบัติศาสนาอยู่ถ้าเรามีการปฏิบัติสาสนาของเราอยู่ เป็นฆราวาสก็ปฏิบัติสูงสุดตามฐานะของฆราวาส เป็นบรรพชิตก็ปฏิบัติสูงสุดตามฐานะของบรรพชิตเมื่อมีการปฏิบัติสาสนาอยู่ศาสนามันก็มีทำไมต้องพูดว่าบวชเท่านั้นจึงสืบศาสนาได้ฆราวาสก็สืบได้ ฆราวาสก็เรียนได้ ฆราวาสก็สอนได้ ทำได้เท่าไรทำเท่านั้นทำสุดความสามารถของตน

หน้าที่ 2 – การเรียนรู้ศาสนา
ในการเรียนรู้ศาสนา ในการปฏิบัติศาสนาและปฏิบัติต่อๆกันไปฆราวาสก็ทำได้ขอให้สนใจศึกษาธรรมะที่ควรจะศึกษาเท่าที่ควรจะดับทุกข์ได้ไม่ต้องมากมายมหาศาลขนาดนั้นเท่าที่มันจะดับทุกข์ได้ให้เข้าใจเป็นอย่างดีและปฏิบัติเป็นอย่างดีเพียงเท่านั้นก็เป็นการสืบอายุพระศาสนาแล้วคือเด็กๆมันเห็นเข้ามันเอาเป็นตัวอย่างเอง ในครั้งโบราณพุทธกาลก็ไม่ได้สืบอายุพระพุทธศาสนาด้วยการสั่งสอนกันท่าเดียว อยู่ให้ดูเป็นพระที่ดี ที่ถูกต้องแสดงเนื้อดีให้เห็นพอคนเห็นแล้วก็เอาอย่างเอาอย่างแล้วก็ปฏิบัติตามแล้วก็มานับถือศาสนานี้ก็มีอยู่เป็นจำนวนมาก นั้นจึงควรปฏิบัติธรรมะแสดงว่าเป็นผู้มีสุขอยู่ให้ชัดเจนอยู่ที่เนื้อที่ตัวใครเห็นแล้วอยากจะทำตามนั้นแหละคือการสืบพระศาสนาที่ดีอย่างยิ่ง บวชหรือไม่บวชไม่สำคัญ แม้จะบวชถ้าไม่ทำอย่างนี้ก็ไม่เป็นการสืบอายุพระศาสนาหรอกมันสืบอะไรก็ไม่รู้จงเคารพการปฏิบัติธรรมะหรือศาสนา มีหิริ มีโอตตัปปะให้เพียงพออยู่ที่เนื้อที่ตัวนี่เป็นการสืบอายุพระศาสนา เราอาจจะพูดได้ว่ารุ่นปู่ย่าตายายมีปฏิบัติมีความหนักแน่นในพระพุทธศาสนาอยู่ไม่น้อยน่าเคารพนับถือ เดี๋ยวนี้มันยังอยู่หรือมันหายไปจึงขอให้พยายามเถิดว่าปู่ย่าตายายได้สืบอายุพระศาสนาไว้อย่างไรและก็จะสืบไว้อย่างนั้นได้คงอยู่ตลอดไปนิรันดร ปูย่าตายายของเราเป็นฆราวาสก็มีเป็นพระก็มีไม่ใช่ว่าเป็นพระและจะหมดความเป็นปู่ย่าตายายเมื่อเราพูดถึงปู่ย่าตายายเป็นฆราวาสก็มากเป็นพระก็มีปู่ย่าตายายเหล่านั้นแหละเป็นผู้สืบอายุพระศาสนา ปู่ของอาตมานี่แหละเป็นพระบวชเป็นพระจนตายที่สองปู่เลย ก็สืบอายุพระศาสนามาอย่างเต็มที่เลย เราจงมองดูกันในข้อนี้เลยว่าท่านได้สืบไว้ท่านได้สืบไว้ทำมาด้วยดีในทางศาสนาในทางจิตทางใจก็สืบไว้อย่างดีในทางวัตถุท่านก็ทำไว้อย่างดี วัดวาอารามใครสร้างเนี่ยปู่ย่าตายายสร้างทั้งนั้น อย่าพูดถึงวัดวาอารามเลยถนนหนทางเนี่ย ห้วยหนองคลองบึง เนี่ยตายายก็มีส่วนสร้างทำไว้ให้ลูกหลานได้ใช้สอยโดยสะดวกโดยเป็นมรดกทางวัตถุ ก็ยังต้องการให้ลูกหลานช่วยสืบรักษากันไว้อย่าทุจริตทำลายสิ่งเหล่านั้น คตโกงถนนหนทางห้วยหนองคลองบึงมันก็สูญหายหมด ตายายได้ฝากศาสนาไว้กับพวกลูกหลานทั้งหลายให้ช่วยสืบต่อไปด้วยดีเมื่อสืบต่อได้แล้วตายายจะสบายใจอย่างยิ่ง ชื่นใจอย่าง พอใจอย่างยิ่ง เป็นบุญกุศลอย่างยิ่ง

อาตมาอยากจะพูดแทนตายายสักอย่างหนึ่งแต่กลัวท่านทั้งหลานจะไม่เชื่อว่า ตายายเนี่ยหวังในลูกหลานสืบพระศาสนายิ่งกว่าสืบสกุล เชื่อไหมตายายนี้หวังว่าลูกหลานจะละเลิกได้ การสืบสกุลเนี่ย จะได้สืบศาสนาทางฝ่ายบรรพชิตเนี่ยตายายจะยิ่งดีใจ ลูกหลานจะได้ละการสืบอะไรบ้าๆบอๆเสียให้หมดแล้วมาสืบศาสนาตายายก็จะยิ่งดีใจแน่กล้าพูดแทนตายายอย่างนี้เลยขอให้นึกกันให้ดีๆ เอาเป็นว่าตายายได้ฝากศาสนาไว้ให้กับพวกเราให้สืบต่อๆกันไป สืบกันได้เท่าไหร่ก็พอใจยินดีเท่านั้น ถ้าตายายได้มาเห็นลูกหลายสืบศาสนาไว้เป็นอย่างดีจะดีใจเท่าไหร่ ตายายมาเห็นลูกหลานสืบศาสนาเป็นอย่างดีอย่างนี้จะยินดีสักเท่าไหร่ พอจะจากไปก็เชื่อว่าลูกหลานจะสืบอายุพระศาสนาไว้เป็นอย่างดีอีก ก็คือยินดี ปรีดา ปราโมทย์ทั้งมาทั้งไป ทำบุญตายายถึงเป็นเรื่องตลกแต่มันเป็นเรื่องจริงทำให้ตายายสบายใจในหลักที่ว่าลูกเกิดมาเพื่อทำให้พ่อแม่สบายใจ สบายใจตลอดเวลา ทำให้สบายใจตายายสบายใจแหละนี่แล้วผลมันได้แก่ใครล่ะ ผลมันได้แก่ใครล่ะขอใช้คำพูดตรงว่ามันอยู่บนหัวลูกหลานนั่นแหละ มันมาตกอยู่บนหัวลูกหลานนั่นแหละคนที่จะได้ทำขึ้นมาตายายก็ได้ก็ได้ไปนั่นแหละส่วนใหญ่มันตกอยู่บนหัวลูกหลานทำไมไม่สนใจอย่างนี้บ้างมันก็เปลี่ยนที่ตายายทำบุญแต่มาได้บนหัวลูกหลานถ้านึกกันได้อย่างนี้มันก็คงเต็มใจพอใจพยายามอย่างสุดยอดที่จะทำบุญตายายให้ถูกต้องตามความหมาย ภาวนาไว้เถิดว่าตายายเขาฝากศาสนาไว้กับลูกหลานยิ่งกว่าฝากตระกูล เกียติยศ ชื่อเสียง วัวควายไร่นาอาตมาคิดว่าอย่างนี้ตายายคิดอย่างนี้ อาตมาคิดว่าตายายคิดอย่างนี้ คิดว่าอยากฝากศาสนาไว้มากว่าตระกูลหรือฝากมรดกทางวัตถุเพราะว่าตายายมีความจริงเป็นคนจริงกว่าลูกหลานเพราะว่าศาสนามันยังอยู่นั้นแหละมันมีประโยชน์กับลูกหลานมากกว่าที่ว่าทรัพย์สมบัติหรือวงศ์ตระกูลเสียอีกมันเป็นประโยชน์กว้างขวางแก่คนทั้งโลก ถ้าศาสนามันมีอยู่มันเป็นประโยชน์แก่คนทั้งโลก สิ่งของวงศ์สกุลก็อยู่ในวงศ์จำกัดแค่ในวงศ์จำกัด เมื่อเห็นประโยชน์อันใหญ่หลวงที่จะเป็นประโยชน์แก่คนทั่วโลกถ้าทำให้ศาสนาอยู่ได้ก็จะอยู่ได้ทั่วโลกทุกโลกด้วยซ้ำ มีสิ่งที่มีชีวิตทั้งหลายคอยรับประโยชน์ทุกโลกทั่วจักรวาลขอให้คิดอย่างนี้ ถ้าสืบศาสนาไว้ประโยชน์จะเป็นไปทั่วทั้งจักรวาล ทรัพย์เงินทองของเหล่านั้นมันอยู่ในเขตจำกัด แต่มันก็จำเป็นแหละเพราะมันเป็นฐานที่ตั้งของชีวิต ชีวิตชีวิตมันมีอยู่ได้รับความสะดวกสบายนั้นสามารถทำสิ่งที่มีประโยชน์แก่คนทั่วโลก ตรงนี้จะขออวด อวดดีอวดอะไรก็ตามอยากจะขอพูดว่าเรามีความคิดอย่างนี้ที่จะเผยแผ่พระธรรมและศาสนาให้ทั่วโลกนั้น กำลังสร้างสวนโมกข์นานาชาติ สนับสนุนฝั่งโน้นสักกิโลกว่าๆ ฝั่งโน้นเพื่อให้สะดวกในการเผยแผ่ธรรมะหรือศาสนานานาชาติระหว่าชาติหรือทั่วโลกให้มันเป็นจริงเป็นจัง แม้ว่าทำอยู่ที่นี่ก็มุ่งหมายอย่างนั้นเหมือนกันแต่ความสะดวกยังไม่พอก็เลยคิดที่จะทำความสะดวกให้พอในสวนโมกข์นานาชาติฝั่งโน้น นี่ก็เป็นความหวังว่าจะให้ธรรมะเป็นประโยชน์แก่โลกแก่ทั่วโลก พูดไปก็เหมือนอวดดีแต่ขอยอมให้เขาด่าว่าอวดดีเพราะมันตั้งใจจะทำจริงๆและคิดจะทำจริงๆใครจะว่าอวดดีก็ว่าไปมันก็ดูเหมือนอวดดีเหมือนกันแหละที่มันคิดมากคิดกว้างไป แต่เราก็ว่าตั้งใจจริงที่จะทำมัน ทำอย่างไรให้ธรรมะนี่มันเผยไปทั่วโลกอย่างถูกต้อง พูดว่าอย่างถูกต้องลูกศิษย์ฟังให้ดีนะแผ่ไปทั่วโลกแต่มันต้องอย่างถูกต้องด้วยเดี๋ยวนี้พุทธศาสนาแผ่ไปทั่วโลกแต่มีส่วนที่ไม่ถูกต้องพูดแล้วก็เหมือนอวดดีอีกแหละอวดดีอีกแล้ว พูดอวดดีอีกแล้วว่ามันยังไม่ถูกต้องว่า มันยังไม่ถูกต้องถึงที่สุดมันยังมีผิดๆถูกย่นถูกยักยอกถูกอะไรก็ไม่รู้ หนังสือบางเล่มเขาเขียนพุทธศาสนาอย่างนั้นอย่างนี้เป็นศาสนาฮินดูเสียตั้งเยอะเลยมันไม่เป็นพุทธศาสนา บริสุทธิ์ผุดผ่องเราต้องการให้เป็นศาสนาที่ถูกต้องบริสุทธิ์ผุดผ่อง พูดไปก็อย่าว่าแต่ทั่วโลกเลยแม้ในเมืองไทยเนี่ยเมืองไทยมันก็ยังมีส่วนที่ไม่ถูกต้องระวังหน่อยไม่งั้นจะถูกด่าเอา พูดกระซิบเบามันยังมีส่วนที่ไม่ถูกต้องมันยังมีส่วนที่ต้องแก้ไขให้ถูกต้องเนี่ยมันเป็นอย่างนี้ไอ้ความถูกต้องถูกต้องเป็นของเล็กน้อย แม้จะมากมายมหาศาลเต็มบ้านเต็มเมืองแต่ไม่ถูกต้องมันก็ไม่มีประโยชน์อะไรเลยลองดูลองดูดิ มีพุทธบริษัทตั้งเสนตั้งล้านปฏิบัติไม่ถูกต้องมันไม่เป็นประโยชน์อะไรเลย มีไม่กี่คนแต่มันถูกต้องทั้งเนื้อทั้งตัวนั่นแหละมันดีเพราะมันมีประโยชน์เพราะมันดับทุกข์ได้ นี่ขอให้สนใจไว้ว่าความถูกต้องความถูกต้องนี่แหละ จงมุ่งหวังให้ถูกต้องถูกต้องจึงจะสำเร็จได้ เป็นลูกหลานให้ถูกต้องนี้เป็นลูกหลานถูกต้อง เป็นลูกหลานแค่เพียงแต่รับมรดกใช่ไหมตายายต้องการแบบไหนฉันก็ไม่รู้ฉันต้องการแต่จะรับมรดก ถือเป็นพ่อเป็นแม่ก็จะรอรับมรดกตายแล้วก็เลิกกัน มันก็ทะเลาะกันพาลทะเลาะกันมาแย่งมรดกกัน ไม่ต้องคิดว่าพ่อแม่จะคิดอย่างไรพ่อแม่จะตายอยู่หยกๆแล้วมันยังทะเลาะแย่งมรดกกัน มีลูกหลานน่าอัศจรรย์บางคนที่มันมีจริงนะมันอยากให้พ่อแม่ตายเร็วๆ มันอยากจะให้พ่อแม่ตายไปเร็วๆมันจะได้มรดก ลูกหลานแบบนี้มันก็มีจริงเพราะได้ยินได้ยินมาและก็มีเหตุผลที่มันจะมีจริงด้วยเพราะมันโง่ มันโง่เพราะมันไม่มีความถูกต้องพ่อแม่มีทรัพย์สมบัติเป็นล้านๆก็ยากให้พ่อแม่ตายเร็วๆจะได้เอาทรัพย์สมบัติมาแบ่งกันมันไม่มีความถูกต้อง ดั้งนั้นเราจึงควรเป็นลูกหลานที่ถูกต้อง ลูกหลานจะถูกต้องมาได้อย่างไรมันต้องบิดามารดา ปู่ย่าตายายถูกต้องก่อนแล้วจึงมาอบรมสั่งสอนลูกหลานแล้วจึงจะถูกต้องขึ้นมา ลูกเกิดมาแล้วบิดามารดาไม่รับอบรมให้รู้ดีรู้ชั่วมันรู้จักแต่ได้แต่ได้ระวังเถิดจะเป็นลูกหลานที่ไม่ถูกต้องมันอยากให้พ่อแม่ตายเร็วๆจะได้มรดก ดังนั้นจึงต้องอบรมให้รู้สิ่งที่ถูกต้องแท้จริงเป็นอย่างไรเป็นอย่างไรควรจะประพฤติปฏิบัติหน้าที่ให้ถูกต้องนี่เป็นลูกหลานที่ถูกต้อง ถูกต้องตามใจบิดา ถูกต้องตามปู่ย่าตายายถูกต้องถูกต้อง เรามีหลักที่จะให้จำกันไว้ง่ายๆว่า ให้เป็นบุตรที่ดีของบิดามารดา เหมือนกับว่าเป็นบุตรควรทำให้บิดามารดาสบายใจ ให้เป็นศิษย์ที่ดีของครูบาอาจารย์ที่สอนได้พาไปได้นำไปได้ เดี๋ยวนี้มันเป็นศิษย์ที่เลวกันอยู่มาก มันไม่เคารพครูบาอาจารย์จะทำร้ายครูบาอาจารย์ก็มีพูดไม่ชอบใจมันก็ด่าครูบาอาจารย์เสียก็มี มันจะไม่เป็นศิษย์ที่ดีของครูบาอาจารย์ ข้อที่สามมันต้องเป็นเพื่อนที่ดีของเพื่อน เป็นเพื่อนที่จะชักจูงไปในทางทำดี มันมีแต่เพื่อนกินเพื่อนเล่นเท่านั้นแหละมันต้องการจะกินจะเล่น เพื่อนคดโกงถ้ามันเป็นเพื่อนที่ต้องการจะทำดีมันก็เป็นเพื่อนที่ดีถูกต้อง เขาพูดว่าเพื่อนกินหาง่ายเพื่อนตายหายาก เพราะทุกคนชอบกินเพื่อนกินมันเลยหาง่าย เพื่อนที่ทำดีกันจนตายมันก็หาไม่ยากเท่าไหร่

หน้าที่ 3 – ศีล 5
แต่เราไม่ค่อยชอบความถูกต้องเราต้องเป็นเพื่อนที่ดีของเพื่อนแล้วเรายังต้องเป็นพลเมืองที่ดีของประเทศชาติเดี๋ยวนี้มันก็หายากเหมือนกันนะปากมันว่ารักชาติแต่ใจมันรักตนกู มันต้องการหวังจะได้อะไรมันให้มันต้องการจะเอามันจะได้เป็นสาวกที่ดีของพระศาสนา สาวกที่ดีของพระศาสนาที่ปฏิบัติศาสนานั้นยังมีอยู่ไม่สูญหายไปจากโลกสาวกนั้นยังมี ไม่ใช่ใช้ประโยชน์จากศาสนาหากินทำให้เบื่อกันมากขึ้นมากขึ้น ฟังข่าวจากหนังสือพิมพ์เขาเบื่อนักบวชที่อาศัยศาสนาหากินกันมากขึ้นหรือแม้แต่ฆราวาส พุทธบริษัทที่เป็นอุบาสก อุบาสิกาด้วยแท้จริง เป็นสักแต่ว่าปากเป็นเครื่องบังหน้าอะไรอย่างนี้ไม่มีใครชอบ นี่ข้อที่ห้าต้องเป็นสาวกที่ดีของศาสนาเท่าที่จะเป็นมนุษย์ที่ดีที่ถูกต้องที่เต็มเปรี่ยมถูกต้องตามของมนุษย์คือมีจิตใจสูงขึ้น สูงขึ้น สูงขึ้น ไปในทางที่เหนือความทุกข์ด้วยประการทั้งปวงเหนือกิเลสของความทุกข์ หนึ่งเป็นบุตรที่ดีของบิดามารดา สองเป็นศิษย์ที่ดีของครูบาอาจารย์ สามเป็นเพื่อนที่ดีของเพื่อน สี่เป็นพลเมืองที่ดีของชาติ ห้าเป็นสาวกที่ดีของพระศาสนา หกเป็นมนุษย์ที่ของมนุษย์

มนุษย์ที่เต็มมนุษย์ที่ถูกต้อง ถ้าลูกหลานเป็นได้อย่างนี้แหละวิเศษๆ จึงจะเป็นลูกหลานที่ถูกต้องมันถึงจะถูกต้องทุกแง่ทุกมุมจะเหลียวไปทางไหนมันก็ถูกต้องหมดแหละ จะเหลียวไปทางไหนซ้ายขวา หน้าหลัง บนล่างมันก็ถูกต้องหมดแหละของให้ช่วยกันเป็นลูกหลานที่ดีอย่างนี้เถิดและก็ช่วยอบรมลูกเด็กๆ ลูกหลานที่พึ่งจะออกมาให้มันเป็นลูกหลานที่ดีที่ถูกต้องกันอย่างนี้เถิดแล้วใครจะสบายใจ แล้วใครจะสบายใจก็พ่อแม่นั้นแหละ ปู่ย่าตายายนั้นแหละจะเป็นผู้สบายใจถ้ามาเห็นลูกหลานเป็นอย่างนี้ ถ้ามาเห็นลูกหลานแหลนเป็นอย่างนี้ก็ยิ่งสบายใจ เนี่ยทำให้ตายายสบายใจแหละเป็นการตอบแทนพระคุณตายายอันสูงสุด ครั้นเด็กๆเหล่านี้เขาเป็นผู้ที่ถูกต้องนี่แล้วทั้งหกปัญหานี้แล้วปัญหามันก็หมดเขาก็ช่วยกันสร้างโลกนี้แล้วไม่มีปัญหารอยู่กันอย่างถูกต้องไม่มีวิฤตการณ์เดือนร้อนวุ่นวายอะไร นั้นตายายก็สบายใจสบายใจจนบอกไม่ถูก ถ้าตายายได้เห็นคนข้างหลังลูกหลานเขาทำกันอย่างนี้เนี่ยเครื่องสนองคุณตายาย เนี่ยกล้วยขนมเหล่านี้สมมุติว่าส่งไปให้ตายาย ตายายจะกินได้ไหมตายายจะเกิดเป็นอะไร จะกินกล้วยนี้ได้ไหมกินขนมนี้ได้ไหมมันไม่แน่ นั้นมันต้องความดีความถูกต้องหรือกุศลนั้นแหละจะทำให้ตายายอิ่มใจเพราะลูกหลานเขารับมรดกไว้ทุกอย่างทุกทางทุกประการ มรดกทางวัตถุก็รับไว้เป็นอย่างดีเจริญทางวัตถุ ทางธรรม ทางจิต ทางใจ ทางศาสนาทางอะไรก็รับไว้อย่างถูกต้อง เนี่ยตายายกิน ชื่นใจ ได้พอใจตายายจะไปเกิดเป็นอะไรก็กินได้พอใจ ชื่นใจ เพราะว่า ได้ความถูกต้องของลูกหลานเป็นอาหารนั้นทำอย่างไรจะได้เปลี่ยนของเหล่นี้ใจเป็นความพอใจของตายาย คุณคิดว่าอย่างไรของเหล่านี้จึงจะส่งไปให้ตายายได้ อาตมาคิดว่าไม่มีทางอื่นนะนอกจากให้พระฉันท์ ไม่ได้เป็นตายายพระจะต้องทำให้มันถูกต้องเกิดความถูกต้องขึ้นมาในโลกนี้ตายายรู้เขาก็ชื่นใจก็กินของเหล่านี้ทั้งหมดได้ เพราะว่าของเหล่านี้ได้ไปเปลี่ยนเป็นความถูกต้องโดยภิกษุสามเณรผู้สืบอายุพระศาสนา เพราะว่าการสืบอายุพระศาสนานี้มันทำให้คนสบายใจไปทั้งโลกแม้แต่ตายายก็จะยิ่งสบายใจยิ่งอิ่มเลย ยิ่งอิ่มเลยมีที่สิ้นสุด อิ่มอกอิ่มใจที่ตายายกินได้ ถ้าจะรักตายายจริงขอให้รักด้วยความบริสุทธิ์ด้วยความถูกต้องด้วยความกตัญญูจริงก็ขอให้กตัญญูให้มันถูกต้อง ซื่อสัตย์สุจริตจริงก็ของให้มันซื่อสัตย์สุจริตให้มันถูกต้องเป็นที่พอใจอิ่มอกอิ่มใจแก่ตายาย ตายายหวังให้เราสืบอะไรก็หวังว่าจะต้องสืบให้ได้ ข้อสำคัญที่สุดนั้นต้องรวมเรียกว่าธรรมะ ธรรมะ ธรรมะแปลว่าอะไรคนรู้ธรรมะอย่างตามความเข้าใจของตน ธรรมะอย่างนั้น ธรรมะอย่างนี้ แต่อาตมาเนี่ยรู้มีความเข้าใจว่าธรรมะคือความถูกต้อง ธรรมะคือการกระทำที่ถูกต้องแก่ความดับทุกข์ ธรรมะคือการกระทำที่ถูกต้องแก่การดับทุกข์คือดับทุกข์ไดนั้นแหละคือธรรมะ เดียวมีเขามีธรรมะกันที่อื่น มีพิธีรีตองบ้าง มีการทำบุญบ้างมีงานอะไรก็ทำไม่รู้จะทำไปทำไมด้วยซ้ำไป ทำบุญก็ไม่รู้จะทำไปทำไม ไม่รู้ว่าจะเป็นบุญอย่างไรแต่ทำบุญก็รู้สึกว่าจะได้กำไรก็เป็นกำไรเกินควรตักบาทสักช้อนหนึ่งได้วิมานหลังหนึ่งคิดดูดิ ตักบาทช้อนเดียวก็พอแล้วไม่ต้องทำอะไรไปจนตายแล้ว ตักบาทสักช้อนหนึ่งได้วิมานหลังหนึ่งนี่กำไรเกินควรกี่เท่า กำไรกี่ร้อยเท่า กี่พันเท่า ถ้าทำบุญแล้วคิดอย่างนี้แล้วมันไม่ถูกต้อง มันยังไม่ถูกต้องหละ ก็มันทำเพื่อเห็นแก่กิเลสทำเพื่อเห็นแก่ได้มันยังไม่ตัดกิเลส ถ้าถูกต้องมันต้องลดกิเลสมันต้องลดความเห็นแก่ตัวช่วยจำไว้เถิดถ้ามันถูกต้องและไม่เป็นโทษอะไรขึ้นมา แล้วก็ไม่เป็นโทษแก่ใครแต่เป็นประโยชน์แก่ทุกฝ่ายและทุกคน ไม่เป็นโทษแต่เป็นประโยชน์แก่ทุกฝ่ายและทุกคนทำบุญตักบาทสักช้อนหนึ่งได้วิมานหลังหนึ่งได้ประโยชน์แก่ใครคิดดูได้ประโยชน์แก่ใครตัวเองก็จะกลายเป็นบ้านั่น ตัวเองก็จะกลายเป็นคนบ้านั่นพอได้วิมานหลายหลังก็ไม่รู้จะทำอย่างไรเลยบ้าเลย วิมานแต่ละหลังละหลังก็มีบริวารมากมาย ทำบุญสิบช้อนวิมานสิบหลังก็บ้าเลย ขออย่าได้คิดว่าทำบุญนี้เพื่อกำไรกำไรเกินควรกันแบบนี้ ทำบุญนี้มันต้องให้เกิดความถูกต้องและมันดับทุกข์ได้พุดได้อย่างหนึ่งก็ว่าให้มันมันละกิเลสไม่ใช่เพิ่มกิเลส ทำบุญช้อนหนึ่งได้วิมานหลังหนึ่งคุณคิดว่ามันลดกิเลสหรือว่ามันเพิ่มกิเลสคิดกนตรงๆคิดกันง่าย เพียงช้อนเดียวได้วิมานหลังหนึ่งแล้วในวิมานก็เต็มไปด้วยบริวารนั่นมันเพิ่มกิเลสหรือมันลดกิเลส ถ้ามันเพิ่มกิเลสแล้วมันจะเป็นอย่างไรมันจะดับทุกข์หรือจะเพิ่มทุกข์หละ ฉะนั้นต้องทำบุญชนิดที่มันลดกิเลสทำบุญชนิดที่ลดความเห็นแก่ตัว ทำบุญชนิดที่ลดความเห็นแก่ตัวนั่นแหละบุญแท้ที่ลดความเห็นแก่ตัวถ้าเพิ่มความเห็นแก่ตัวไม่ใช่บุญแท้ ความจริงไม่ใช่บุญเสียด้วยทำแล้วมันเพิ่มความเห็นแก่ตัวมันจะไม่ใช่บุญแท้หรือไม่ใช่บุญต้องลดความเห็นแก่ตัว คามเห็นแก่ตัวความเห็นแก่ตัวนี้เป็นความเลวร้ายที่สุดเป็นอันตรายที่สุด เห็นแก่ตัวมันก็ฆ่าเขา ประทุษร้ายชีวิตและร่างกายเขา เห็นแก่ตัวก็ประทุษร้ายในทรัพย์สมบัติเขาขโมยของเขา เห็นแก่ตัวมันก็ประทุษร้ายละเมิดของรักของเขาอย่างกาเม เป็นต้น เห็นแก่ตัวมันก็โกหกเป็นพยานเท็จ เห็นแก่ตัวมันก็กินเหล้าทำให้ผู้อื่นรำคาญ สูบบุหรี่ให้ผู้อื่นรำคาญมันทำอะไรอะไรเพื่อตัวเองสิ้นสติสัมปดีข้อนี้เราเรียกว่าประทุษร้ายสติสัมปดีของตนเอง ไปถือศีลห้าก็ให้รู้หัวใจหลักของศีลห้าแหละคือเชื่อกันอย่างงมงายคับแคบและก็มีข้อแก้ตัวเสมอ ศีลข้อที่หนึ่งไม่ประทุษร้ายชีวิตและร่างกายผู้อื่นก็พอไม่ประทุษร้ายชีวิตของใครๆทั้งหมดทั้งสิ้นหละพอแล้วข้อเดียว ไม่ต้องเปลี่ยนเป็นฆ่าเป็นแกงแค่ไม่ประทุษร้ายร่างกายให้เขาเจ็บปวด ข้อที่สองไม่ประทุษร้ายทรัพย์สมบัติของผู้ใดไม่ขโมยของเขายักยอกของเขาไม่ทำให้ของเขาเสียหาย ข้อที่สามไม่ประทุษร้ายของรักของผู้อื่นทุกคนมีของรักทั้งนั้นแม้แต่เด็กพึ่งโตมันก็มีของรักไม่ใช่เรื่องชู้สาวแต่มันก็มีของรัก อย่าไปประทุษร้ายของรักให้มันเสียใจ ยิ่งขั้นเป็นของรักขั้นชู้สาวด้วยมันก็ยิ่งโกรธแค้นมากเสียหายมากของรักทุกระดับต้องไม่ไปประทุษร้ายของเขา นั้นอย่าไปประทุษร้ายความเป็นธรรม ความถูกต้อง ความชอบธรรมของเขาเลยด้วยคำเท็จด้วยของเท็จ นี่เรียกว่าประทุษร้ายความเป็นธรรมของผู้อื่น และข้อที่ห้าข้อสุดท้ายก็คือประทุษร้ายสติสัมปดีของตนเองให้มันกลายเป็นคนบ้า

หน้าที่ 4 – ปัญหาทุกอย่างมันเกิดมาจากความเห็นแก่ตัว
สติสัมปดีมันมีอยู่ดีๆเราก็ไปประทุษร้ายสติสัมปดีให้มันกลายเป็นคนบ้า เป็นคนเมา เป็นคนล้มเป็นคนทำอะไรผิดหมดนี่เพราะความเห็นแก่ตัวทั้งนั้นแหละ ไม่เห็นแก่ตัวเท่านั้นแหละทั้งห้านี้มันไม่มีไม่เกิดแหละ ถ้าคุณถือศีลตัวเดียวก็ถือศีลไม่เห็นแก่ตัวเลยศีลทั้งหมดกี่สิบกี่ร้อยมาหาหมดแหละ คิดแบบวิทยาศาสตร์แบบนี้ถือศีลข้อเดียวก็พอไม่เห็นแก่ตัวเท่านั้นแหละ แล้วมันจะมีครบห้า ครบแปด ครบสิบ ครบสองร้อยยี่สิบเจ็ด สามร้อยสิบเอ็ดหมดเลยไม่เห็นแก่ตัวเท่านั้นแหละ แล้วอยากจะเพิ่มอีกสักข้อก็ได้นะตั้งใจว่าเราจะทำให้ผู้อื่นสบายใจเพิ่มข้อนี้ เราจะทำให้ผู้อื่นสบายใจ จะทำให้ผู้อื่นสบายใจเขาสบายใจอย่างไรก็ตามเขาเป็นสุขอย่างไรก็ตาม ไม่รู้จะทำอย่างไรดีก็เอาข้าวให้มดกินซะมันก็ยังได้สบายใจ มีหลักว่าเราจะต้องทำให้ผื่นหรือสัตว์อื่นสบายใจ ให้หมาให้แมวกินก็ได้เราจะช่วยคนด้วยกันได้ก็ยิ่งดี ศาสนาช่วยโลกด้วยได้ก็ยิ่งดี เนี่ยลูกหลานชั้นปรามาณูนี้ถือศีลสองข้อก็พอไม่เห็นแก่ตัวอย่างหนึ่งและก็ทำให้ผู้อื่นสบายใจ โลกนี้ก็เป็นโลกพระศิอานยิ่งกว่าโลกพระศิอานซะอีก ลูกหลานจะเอาไหมลูกหลานตายายเนี่ย มาถึงยุคนี้มาถึงขั้นนี้แล้วจะเอากันไหม ยึดความถูกต้องเป็นหลักถ้าถูกต้องแล้วก็จะไม่เห็นแก่ตัว

ถ้าไม่เห็นแก่ตัวก็ไม่เกิดปัญหาใดๆทั้งสิ้น ปัญหาทุกอย่างมันเกิดมาจากความเห็นแก่ตัว จนมันขี้เกียจ ขี้เกียจทำงานจนมันเห็นแก่ตัว มันนอนเสียไม่ไปไถ่นามันเลยเห็นแก่ตัว ถ้ามันไม่เห็นแกมันก็ขยันทำงานเท่านั้นแหละ ที่มันไปหาความเพลิดเพลินอบายมุขทั้งหลายเพลิดเพลินอย่างโง่เขลาเบาปัญญาหลอกลวงก็เพราะเห็นแก่ตัวถ้าไม่เห็นแก่ตัวไม่ไปทางอบายมุขหลอกที่มันเบียดเบียดเบียนจนอันพาลเต็มท้องถนนเต็มไปทั่วทุกหัวระแหงเต็มไปหมดก็เพราะมันเห็นแก่ตัว มันชอบโกงกันไม่ว่าระดับไหนก็ตามไม่ว่าระดับประชาชน ระดับรัฐบาล ถ้ามีการช่อโกงก็เห็นแก่ตัวทั้งนั้นแหละ ในโลกนี้มีความเห็นแก่ตัวมากเหมือนกับมันคิดจะครองโลก จะครองโลกสร้างอาวุธขึ้นมาบ้างอะไรบ้างมันจะครองโลกก็เพราะเห็นแก่ตัวไม่สนผู้อื่นเลย ไม่เห็นแก่ตัวมันก็รักความถูกต้องรักธรรมะรักทุกอย่าง ถูกต้องทางการถูกต้องวาจาถูกต้องทางจิตถูกต้องทางใจ มันก็ไม่มีปัญหาความไม่เห็นแก่ตัวคือความถูกต้อง พูดโดยใจจริงพูดโดยบริสุทธิ์ใจใครกล้าตัดสินว่าตายายที่ตายไปแล้วกับลูกหลานที่ยังอยู่ตอนนี้ใครเห็นแก่ตัวมากกว่ากัน ลูกหลานี่อยู่เดี๋ยวนี้เมื่อเปรียบกับตายายที่ตายไปแล้วใครเห็นแก่ตัวมากกว่าใคร ใครกล้าตัดสินอาตมาเชื่อตามเหตุผลว่าไอ้ลูกหลานเดี๋ยวนี้มันเห็นแก่ตัวมากกว่าเพราะเหตุอะไร เพราะเหตุว่าเดี๋ยวนี้มันมีสิ่งยั่วให้เห็นแก่ตัวมากกว่า ในยุคปู่ย่าตายายนั้นมันไม่มีอะไรที่มันจะยั่วให้เห็นแก่ตัวเห็นแก่กิเลส สมัยตายายมันมีโทรทัศน์ไหมล่ะตายายก็ไม่ต้องการได้เงินมาซื้อโทรทัศน์ดูก็ไม่ต้องเห็นแก่ตัวอย่างนี้ สมัยลูกหลานมีโทรทัศน์มีดนตรีมีสารพัดอย่างมันยั่วความเห็นแก่ตัว ก็พูดได้กำปั้นทุบดินไม่ผิดหลอก สมัยนั้นลูกหลานก็มีความเห็นแก่ตัวมาก ปู่ย่าตายายนั้นเห็นแก่ตัวน้อยเพราะมันไม่มีอะไรมายั่วให้เห็นแก่ตัว อยู่แบบง่ายๆเรียบมันก็ไม่ต้องเห็นแก่ตัวมากถูกหรือไม่ถูก สมัยปู่ย่าตายายมีความเห็นแก่ตัวน้อย สมัยลูกหลานมีความเห็นแก่ตัวมากถ้าเห็นแก่ตัวน้อยมันจะเบียดเบียนกันมากหรือน้อย ถ้ามันเห็นแก่ตัวน้อยมันจะเบียดเบียนกันน้อย ถ้ามันเห็นแก่ตัวมากมันก็จะเบียดเบียนกันมาก ดังนั้นการเบียดเบียนสมัยลูกหลานมันจึงมีมาก เป็นไงเป็นลูกหลานที่ดีของตายายหรือเป็นลูกหลานที่เลวของตายาย เพราะไม่สามารถรักษาสถานะที่ถูกต้องอย่าที่ตายายเคยมีไว้ได้ ตายายเป็นอยู่อย่างถูกต้องเป็นอยู่อย่างถูกต้องเป็นอยู่อย่างพอดีไม่เกินดี ตายายได้กินดีอยู่ดีตายายกินแต่พอดีถูกต้อง นี่ลูกหลานรักษาได้หรือไม่ รักษาไว้ได้หรือไม่ ถ้ารักษาไว้ไม่ได้ก็หมายความว่ามันเลวกว่าตายายอีก ระดับความเป็นอยู่ความประพฤติระดับภูมิธรรมจิตมันก็เลวหรือต่ำกว่าตายายมานึกกันดู เราจะต้องมาต่อสู้กับเรื่องนี้มากกว่าตายายเพราะสมัยตายายไม่มีเครื่องยั่วยุกิเลสมากเหมือนลูกหลาน ลูกหลานมันเกิดมาในยุคที่มีกรรมมีบาป โลกมันเจริญด้วยวัตถุต่างๆที่ยั่วยุกิเลสไปทั่วทุกหัวระแหง จนเด็กๆที่เกิดขึ้นมามันก็เมา เมาความเจริญทางวัตถุ ไม่รู้ว่าดีชั่วอย่างไร มันก็ยากเหมือนกันที่จะดำรงความถูกต้องก็เป็นภาระหนักของเด็กๆเหล่านั้น เป็นภาระหนักแก่บิดามารดาที่จะควบคุม ดูแลรักษาป้องกันที่จะไม่ให้ลูกเด็กของเราเนี่ยไปตกเป็นเหยื่อของสิ่งที่ยั่วยวนเหล่านั้น นี่คือสิ่งที่เราจะต้องนึกกันให้ดีๆว่าตายายฝากศาสนาไว้กับเรา เราจะสมารถรักษาไว้ได้หรือไม่ ถ้าเราไม่ยึดถือความถูกต้องเป็นหลักไม่มีทางหละ ก็จะโน้มเอียงไปในทางที่ผิดโดยไม่รู้ตัวก็กลายเป็นเรื่องหน้ามือเป็นหลังมือ ตกหลุดไอ้อบาย ความทุกข์ความลำบากความยุ่งยากยิ่งกว่าสมัยตายายอีก เดี๋ยวนี้มันมีอะไรที่ต้องใช้เงินซื้อโดยมากและส่วนมากมันก็เป็นเรื่องเกินทั้งนั้นแหละ เรื่องสวยงาม เรื่องสนุกสนาน เรื่องเอร็ดอร่อยเกินทั้งนั้นที่ต้องซื้อแพง อันที่ถูกต้องหรือสงบสุขนั้นมันไม่ต้องซื้อหรอกเพราะมันทำมาได้โดยไม่ต้องซื้อ นิพพานให้เปล่าไม่มีใครเชื่อ ถ้าต้องการนิพพานไม่ต้องลงทุนแม้แต่สตางค์หนึ่ง ขอให้ปฏิบัติในทางที่ถูกต้องตัดกิเลสให้ได้ก็เป็นนิพพาน ถ้ามันต้องการความเอร็ดอร่อย ความสนุกสนานทางเนื้อทางหนังมันต้องซื้อ โทรทัศน์เครื่องหนึ่งตั้งพัน ตั้งหมื่นมันก็ซื้อ ส่วนตายายไม่มีปัญหาอย่างนี้ ไม่ต้องเสียค่าไฟฟ้า ไม่ต้องเสียค่าแต่เนื้อแต่งตัวเสียค่าอะไรต่างๆสารพัดอย่างที่มันเกินจำเป็น

หน้าที่ 5 – โมโห โทโส
เดี๋ยวนี้ไม่รู้ว่าเกินจำเป็นนั้นเป็นอย่างไรเพราะว่าวาดไว้สูงก็เลยเห็นว่าไม่เกินจำเป็นหมดพอดีไปหมดจำเป็นไปเสียหมดนี่ อวิชชากำลังครอบงำ บิดามารดาต้องรู้จักความพอดีความถูกต้อง ความจำเป็นหรือเกินจำเป็นหรือไม่จำเป็นจะได้ดำรงความจำเป็นไว้ได้เราเกิดมาในยุคนี้มีบาปกรรมยิ่งกว่าในยุคตายาย เพราะมันมีสิ่งยั่วของมารมีกิเลสยั่วของมารนั้นอยู่มาก มันมากกว่าสมัยตายายอีกเราต้องต่อสู้มากจนต่อสู้ไม่ได้มันก็พ่ายแพ้ไปมีความทุกข์มากกว่าสมัยตายายก็เลยถือว่าสมัยนี้มีบาปกรรมมากกว่าสมัยตายาย ตายายก็สบายหน่อยไม่ต้องทำงานมากเหมือนคนสมัยนี้ ไม่ต้องยุ่งยากลำบากเหมือนสมัยนี้ ไม่ต้องมีเรือบินใช้ อย่าว่าแต่เรือบินเลยรถจักรยานก็ไม่ต้องใช้ ก็อยู่ได้ก็สบายไม่ตายก็อยู่ได้เดี๋ยวนี้มันต้องใช้เดี๋ยวนี้ถ้าไม่มีรถเครื่องมันแทบจะอยู่ไม่ได้ แล้วมันจะต้องทำงานเท่าไรหาเงินเท่าไรมันจะต้องยุ่ง มันจะไม่เรียกว่าบาปกรรมได้ไงชีวิตที่มีบาปกรรมยิ่งกว่าสมัยปู่ย่าตายาย แก้ไขปัญหาเหล่านี้ให้ได้บิดามารดาแก้ไขปัญหาเหล่านี้ให้ได้คือมันถูกต้องแล้วมันพอดี ไม่ใช่ว่าจะให้ปฏิเสธหรือเลิกเสียเลยแต่ขอให้มันทำแต่พอดีถูกต้องอย่าให้เกิดความทุกข์ขึ้นมา ให้สะดวกสบายเอาไม่ตายด้วยกันและก็สะดวกสบายอย่าให้มีความทุกข์เกินจำเป็น มามองปัญหาว่าสมัยตายายกับสมัยลูกหลานเนี่ยมันต่างกันมากตายายก็หวังเหลือเกินว่าอยากให้ลูกหลานอยู่สบาย แต่ลูกหลานก็เหนือความสามารถเหลือเกินที่จะอยู่สบาย ถ้าตายายมาเห็นสภาพอย่างนี้ตายายจะรู้สึกอย่างไร ยิ้มออกไหมตายายคงยิ้มไม่ออกหรอกกับสงสารลูกหลานซะอีกคงยิ้มไม่ออก ลูกหลานอย่าทำให้ตายายคับอกคับใจเลย ให้ตายายยิ้มได้ยิ้มได้ไว้แหละดี พยายามทำความถูกต้องรักษาความถูกต้องก็คือมีธรรมะธรรมะในความถูกต้อง ธรรมะคือความถูกต้อง ไม่ใช่ธรรมะอยู่ในพระไตรปิฎก ธรรมะอยู่ในโบสถ์ ธรรมะอยู่ในวัด ธรรมะมันอยู่ที่ความถูกต้องมันอยู่ที่เนื้อที่ตัว อยู่ที่กายวาจาใจของแต่ละคนละคนนั้น

ธรรมะอยู่ที่นั่น ธรรมะไม่ได้อยู่ในตู้พระธรรม ธรรมะไม่ได้อยู่บนธรรมมาส ธรรมะไม่ได้อยู่ที่อื่นนอกจากมันอยู่ที่เนื้อที่ตัวของบุคคลผู้มีการกระทำอย่างถูกต้องธรรมะ ธรรมะ มันจะมีธรรมะร้อยเปอร์เซ็นต์ เกินร้อยเปอร์เซ็นต์ด้วยกันระวังให้เกิดความถูกต้องอยู่ที่การกระทำแม้แต่ความคิดไหวเล็กๆน้อยก็ขอให้มันเกิดความถูกต้องเถิด จะนั่งจะยืนจะเดินจะนอนจะกิริยาอะไรก็ให้มันถูกต้องเถิดเป็นธรรมะทั้งนั้นแหละ ถ้าจะทำนาจะไถ่นาอยู่จะขุดดินอยู่ก็ให้มันมีความถูกต้องอยู่ที่นั่น ทำสวนก็เหมือนกันค้าขายก็เหมือนกันทำราชการ กรรมกรก็เหมือนกัน รู้สึกว่ามันมีความถูกต้องอยู่ที่การกระทำของมัน อย่าให้มีความคดโกงผิดพลาดอยู่ที่การกระทำ ขอให้มีความถูกต้องมันก็พอใจมันก็พอใจสบายใจ ทางชาวนาขุดดินฟันจอบลงไปทีหนึ่งถ้ามันรู้สึกถูกต้องมันก็พอใจพอใจ เป็นสุขอยู่กับทุกครั้งที่ฟันเพราะมันเห็นความถูกต้องถูกต้อง ถูกต้องนั้นคือธรรมะ ความถูกต้องอยู่ที่นั้นมันก็เกิดความพอใจและเป็นสุข เหงื่อออกมาก็เป็นน้ำมนต์ลดเย็นฉ่ำไปเลย ออกมาจากความถูกต้องนี้ถ้ามันไม่มีความรู้สึกเช่นนี้มันก็จะโอ๊ยไม่ไหวแล้วจะทนไปทำไมไปจี้ปล้นดีกว่าที่เดียวเลยก็มี คนอย่างนี้ต้องไปจี้ไปปล้นทำงานได้เพราะเหงื่อออกมาแล้วร้อนเป็นน้ำร้อน เหงื่อไม่เป็นน้ำมนต์นั้นจงทำให้ว่าบอกใบ้กับตัวเองว่าถูกต้องถูกต้องทุกลมหายใจเข้าออก ข้อนี้ทำได้โดยมีสติสัมปชัญญะตอนก่อนที่จะทำระลึกไว้ต้องถูกต้องที่สุดถูกต้องที่สุดคือดีที่สุดที่ฉันจะทำได้ไม่ว่าจะทำอะไรก็ทำเถิดพอใจและเป็นสุขเท่านั้น จะล้างถ้วยจะล้างจานจะกวาดบ้านจะถูเรือน ทุกกระเบียดนิ้วทุกวินาที่มีสติสัมปชัญญะให้รู้สึกว่ามันถูกต้อง ถูกต้อง ถูกต้องเถิดแล้วมันจะพอใจแล้วมันจะเป็นสุขตลอดเวลาที่ล้างถ้วยล้างจานกวาดบ้านถูเรือน ให้ทำได้ใครเคยทำอย่างนี้ไม่อยากจะทันใช่ไหมอยากให้คนอื่นทำทิ้งให้มันสกปรกรกรุงรังและมันก็ไม่ได้ความสุขด้วยแล้วมันเสียหายด้วยมีสติสัมปชัญญะทำทุกอย่างนี้ยกตัวอย่างที่มันทำได้แล้วมันไม่ทำเนี่ยมันเสียไปเปล่าๆนะมันควรจะได้ควรจะได้ความสุขพอใจชื่นใจตลอดเวลาที่ล้างถ้วยล้างจานกวาดบ้านถูเรือนมันก็ไม่ได้ แล้วมันก็ทำไปด้วยโมโห โทโสด่าคนนี้ไปทาง บ่นคนนี้ไปทาง อย่างนี้มันก็ตกนรกไปพรางล้างถ้วยล้างจานไปพราง ถ้ามันพอใจถูกต้องพอใจมันก็เป็นสุขไปพรางล้างถ้วยล้างจานไปพราง อีอย่างมันมีขึ้นสวรรค์ไปพรางล้างถ้วยล้างจานไปพราง ทำอย่างเดียวกันแท้ทำอย่างเดียวกันแท้ๆทำไมคนตกนรกไปพรางขึ้นสวรรค์ไปพราง คนหนึ่งมันไม่มีความถูกต้องไม่มีคนหนึ่งมีความรู้สึกว่าถูกต้องพอใจชื่นใจตัวเองมันถูกไปหมด ขอขุดตัวอย่างนี้ตื่นนอนขึ้นมาล้างหน้าถูฟันมีสติสัมปชัญญะอยู่ที่นั้นทำดีที่สุดรู้สึกว่าทำดีที่สุดก็พอใจแล้วก็เลยเป็นสุขเลยเป็นสุขตลอดที่ล้างหน้าและถูกฟันทุกวันๆใครมันทำได้เราะว่าเมื่อมันล้างหน้าถูกฟันจิตใจมันอยู่ที่ไหนมันโกรธอะไรใครอยู่กิเลสมันครอบงำอะไรอยู่มันล้างถูฟันไปพรางมันก็ไม่สามารถที่จะล้างหน้าถูฟันไปพรางเป็นสุขไปพราง หรือมันจะอาบน้ำก็เหมือนกันแหละถ้ามันทำด้วยความรู้สึกแบบนี้มันก็เป็นสุขตลอดเวลาที่อาบน้ำเดี๋ยวนี้มันก็ทำไปด้วยจิตใจที่ไม่อยู่กันเนื้อกับตัวทั้งนั้น รับความสุขตลอดเวลาที่อาบน้ำอย่างต่ำที่สุดอย่างจะไปถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะตั้งใจทำให้ถูกต้องทุกกระเบียดนิ้วแล้วมันจะถ่ายสะดวกหรือไม่สะดวกก็ตามใจมันแค่ตั้งใจทำให้มันดีที่สุดมันก็จะพอใจมันจะมีความสุขตลอดเวลาที่ถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะใครเคยได้รับ เปล่าเลยมันทะเลาะกับอุจจาระมันก็ไม่มีความสุขตลอดเวลาที่ถ่ายอุจจาระ ปัสสาวะนี่ยกตัวอย่างขนาดนี้ ตอนกินอาหารมีสติสัมปชัญญะทุกระเบียนนิ้วทุกวินาทีตักข้าวใส่จาน ตักข้าวใส่ปากจะเคี้ยวจะกลืนอะไรมีสติทั้งนั้นแล้วมันก็บอกตัวเองว่าถูกต้องถูกต้องพอใจ อิ่มใจเป็นสุขตลอดเวลาที่รับประทานอาหารมันจะอร่อยก็ตามไม่อร่อยก็ตามมันอยู่ที่ถูกต้องและพอใจ ถ้าไม่อร่อยก็เช่นนั้นเองถือว่ามันเป็นอาหารอีกอย่างหนึ่งมันมีรถอีกอย่างหนึ่งมันไม่ต้องชัดใจมันก็พอใจและถูกต้องได้ เพราะแตงโมลูกนี้มันไม่หวามก็คิดว่ามันเป็นอีกพันธุ์หนึ่งจะได้ไม่ต้องคิดขัดใจ ถ้าส้มลูกนี้มันเปรี้ยวก็คิดว่าพันธุ์มันอย่างนี้ไม่ต้องขัดใจความถูกต้องและพอใจนั้นแหละเรื่องประจำวันแท้ๆไม่มีทุกข์เลยมีแต่ความถูกต้องและพอใจเรื่องการทำงานทำอาชีพตั้งใจทำทุกกระเบียดนิ้วด้วยสติสัมปชัญญะแล้วบอกตัวเองว่าฉันทำดีที่สุดถูกต้องที่สุดเท่าที่จะทำได้แล้วมันจะพอใจของมันเองมันก็จะพอใจละเป็นสุขอย่างอัตโนมัติทำให้บอกตัวเองได้ว่าถูกต้องและพอใจ ถูกต้องและพอใจมันก็เป็นสุขได้โดยอัตโนมัติกอบโกยความสุขได้ทุกวินาทีทุกอิริยาบถไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนไม่ว่าจะทำงานอะไร แม้ที่สุดเราจะเป็นกรรมกรแบกหามเหงื่อท่วมตัวถ้าในใจมันบอกว่าถูกต้องแล้วตามฐานะของเราแล้ว อยู่ในฐานะที่ต้องทำอย่างนี้มันถูกต้องแล้วพอใจเหงื่อมันก็เป็นน้ำมนต์เยือกเย็นไปแล้วจะเป็นกรรมกรอาบเหงื่อ กรรมกรแบกหาม กรรมกรแจวเรือจ้าง จะล้างท่อถนนมันก็มีความสุขได้รู้จักมีการใช้ธรรมะบอกได้กับตนเองว่ามันมีความถูกต้องถูกต้องที่นี่ทำอยู่อย่างนี้มันไม่ผิดพลาดมันมีแต่ความเจริญมันก็จะพ้นจากความเป็นลูกจ้าง พ้นจากความเป็นกรรมกร แม้เป็นขอทานอยู่ไม่เท่าไรมันก็จะพ้นจากความเป็นขอทาน เพราะมันทำหน้าที่ได้ดีมีคนดีเพิ่มขึ้นๆ มันพอใจและเป็นสุขตั้งแต่ระดับต่ำสุดขึ้นมาจนสูงสุดมันก็ถูกต้องและพอใจ จนมาเป็นคนที่มีทรัพย์สมบัติเศรษฐีก็ได้ จากคนที่เคยเป็นขอทานมาเป็นเศรษฐีมันก็เกิดความพอใจโดยธรรมะจะต้องยึดหลักนี้ มันมีแต่หวังวิมานในอากาศและประสบความทรมารใจอยู่ตลอดเวลาและไม่ประสบผลสำเร็จเสียโดยมาก อยากประสบความสำเร็จที่นี้ถ้าไม่ประสบความสำเร็จทันเวลามันก็จะใช้วิธีโกงและก็ไปจบกันอย่างไรก็ไปดูเอาเอง ใช้วิธีอัตพาลคดโกง ไอ้กฎของความถูกต้องหลอกลวงไม่ได้จะหลอกลวงได้แก่ตัวได้แต่ก็จะหลอกลวงกฎเกณฑ์ของธรรมชาติไม่ได้ หรือว่าเราจะพูดว่าเราหลอกลวงมนุษย์ด้วยกันได้แต่เราจะหลอกลวงยมบาลไม่ได้

หน้าที่ 6 – ความหลอกลวง
นั้นอย่าไปคิดอาศัยความหลอกลวงนั้นเป็นที่พึ่งเลย อาศัยความถูกต้องถูกต้องถูกต้อง ถ้าไม่ถูกต้องก็ไม่ใช่ธรรมะ ถ้าเป็นธรรมะมันต้องถูกต้อง ธรรมะมันแปลว่าทรงผู้ปฏิบัติไว้ไม่ให้พลัดตกลงไป จึงจะถูกต้องว่าทรงผู้ปฏิบัติไว้ไม่ให้พลัดตกลงไป ถ้ามันไม่ถูกต้องไอ้เรื่องนี้มันก็ไม่ใช่ธรรมะคือมันต้องถูกต้องมันจึงจะมีธรรมะหรือหน้าที่ คือธรรมะกับหน้าที่นั้นคือสิ่งเดียวกัน หน้าที่คือการกระทำสิ่งด้วยความถูกต้อง ธรรมะคือการกระทำสิ่งถูกต้องด้วยความต้องการรอด จะเรียกเป็นบาลีก็ได้จะเรียกเป็นไทยก็ได้ มันก็หมายถึงการกระทำที่ถูกต้องแก่การรอด มันมีความหมายว่ามันก็มีทางรอดมันจะผิดพลาดไปบ้างก็ไม่เป็นไรมันก็เป็นอย่างนั้นเอง สองสามมันจะผิดพลาดไปสักครั้งมันก็ไม่เป็นไรมันจะถูกต้องเจ็ดครั้งแปดครั้งเองมันจะค่อยๆดีขึ้นๆและอย่า อย่าเข้าใจผิดไปเปรียบความพลาดพลั้งเป็นผิดพลาดนะเนี่ยเป็นความลับที่สุดอันหนึ่งนะ ค่อยฟังให้ดีว่าไอ้ความผิดพลาดขาดทุนเสียหาย ความพลาดนั้นแหละมีค่ามากยิ่งกว่าได้กำไรอีก ถ้าได้กำไรมันทำให้เหลิงให้หลงให้บ้าให้เมา ในความผิดพลาดขาดทุนนี้มันเจ็บปวดมันสอนให้คิดใหม่ฉลาดขึ้นมาใหม่ให้ลึกซึ้งกว่าเก่า นี่แหละความผิดพลาดนั้นมันเป็นอาจารย์ที่ดี แต่เราไม่ต้อนรับมันอย่างอาจารย์ไปสาปแช่งมันจนเป็นบ้าเสียเองถ้ามันเกิดผิดพลาดขาดทุนอะไรขึ้นมาก็รับมันในฐานที่เป็นอาจารย์ ถ้ามันมาสอนถ้าไม่ยอมรับก็ใจซิ ฉันมาฉันสอน มาสอนให้แก่รู้จักความถูกต้องแก้ปัญหาให้ได้อย่างละเอียดลออ ให้มันสุขุมรอบคอบไอ้ที่มันขาดทุนเสียหายก็กลายเป็นเรื่องที่ได้ได้ยิ่งกว่ากำไรไปเสียอีก นี่แหละแต่ไม่มีใครมองอย่างนี้ใช่ไหม ไปนั่งบนผีสางเทวดาอย่าให้ขาดทุน อย่าให้ขาดทุน มันใช่แก้ปัญหาด้วยไสยศาสตร์ไม่ได้ใช้แก้ปัญหาด้วยความจริงด้วยของจริงทำให้มันถูกต้อง

เมื่อมันไม่ถูกต้องเป็นธรรมดามันก็ต้องผิดพลาดมันก็ต้องได้รับผลตรงกันข้าม เราต้องต้อนรับไว้เป็นครูเพื่อฉลาดยิ่งๆขึ้นไป คนนี่เลยการเป็นคนวิเศษ พิเศษมีแต่ได้ไม่มีเสีย เขาจะทำอะไรก็มีแต่ได้ไม่มีเสีย กำไรก็ได้ขาดทุนก็ได้ ผิดไปก็ได้ถูกไปก็ได้มันมีแต่ได้ เป็นมนุษย์พิเศษมีแต่ได้ไม่มีเสีย ต้อนรับความผิดพลาดด้วยความทุกข์ในฐานะที่มันมาสอนให้เราฉลาดมันได้ได้ยิ่งกว่ากำไรและความสุขอีก เรารู้ดีว่าความฉลาดของเรานั้นเกิดมาจากอุปสรรคและความผิดพลาดของเราทั้งนั้นแหละ เรามีอุปสรรคก็ทำให้เรามีความฉลาดขึ้นมาอีกวิธีหนึ่ง เราก็ได้รับประโยชน์ได้คุณค่าจากความผิดพลาดนั้นหรืออุปสรรคหรือความทุกข์ ต่อให้เป็นการเจ็บไข้ เจ็บไข้นี้มันเป็นการให้เรารู้จักแก้ไข รู้จักรักษารู้จักความจริงของธรรมชาติ ดั่งอนิจจา ทุกข์ขัง อนัตตา เจ็บไข้ทำให้เป็นทุกข์ก็ยินดีต้อนรับย่อมฉลาดเพราะความเจ็บไข้ ความทุกข์มามันสอนให้ฉลาดความสุขมันมาทำให้เริงเจิ่ง ดูให้ดีดีไอ้ความอยากได้สนุกสนานเอร็ดอร่อยมันจะทำให้เพ้อ ให้เริงเจิ่ง ให้ประมาณ ให้มัวเมา ความทุกข์มันสอนให้คิดใหม่ให้ดีดี แต่คนไม่ต้องการกลับเห็นเป็นของร้ายกาฬด่าว่า สาปแช่ง ทะเลาะความชั่วหรือความทุกข์เรื่องนี้เป็นความลับ เราจะสังเกตได้ว่าปู่ย่าตายายของเรามีความเยือกเย็น เชื่องช้า แช่มช้อยมากกว่าคนในสมัยนี้เพราะว่าเขาทนได้อดกลั้นได้ บังคับได้ทนได้ ในการที่ว่าไอ้ความทุกข์มันมาบีบครั้น ไอ้ความขาดทุนไอ้ความผิดพลาดมันจะมาบีบครั้นเรา ให้ยิ้มแย้มต่อสู้เขาเลยได้รับประโยชน์ ของให้เรารักษามรดกอันนี้ไว้ให้ดีๆ ให้เป็นลูกหลานของตายายที่เคยฉลาด เคยหนักแน่น เคยสุขุม เคยรอบคอบ เคยบึกบึนนี่จะเป็นลูกหลานของตายายาที่ดีเป็นการสืบมรดกวัฒนธรรมหรือคุณธรรมของตายายไว้อย่างยิ่ง อย่างยิ่ง นี่จะไม่ผิดหวังจะไม่เสียทีที่ตายายได้ฝากอะไรไว้กับเราให้เราทำอะไรเราก็จะทำสิ่งนั้นให้ดีที่สุดเราก็อาจจะได้รับผลไม่แพ้ตายายหรือก้าวหน้ายิ่งไปกว่าตายาย เพราะ ว่ามันมีเครื่องมือเครื่องใช้หรืออุปกรณ์อะไรต่างๆดีกว่าสมัยตายายเยอะ เอาล่ะเป็นว่าลูกหลาน ลูกหลานทั้งหลานนี่ก็ควรจะรู้จักตนเองควรจะรู้จักตายายให้ดีให้ถูต้องยิ่งขึ้นยิ่งขึ้น มานึกถึงตายายกันในวันเช่นนี้และก็ต้องให้ได้รับประโยชน์จากการที่ได้รับมรดกจากตายายที่ตายายฝากไว้เป็นวัตถุวัวควายไร่นาก็ดีของธรรมดาสามัญ เกียรติยศชื่อเสียงก็ดี นี่หละสิ่งสูงสุดก็คือศาสนาที่ตายายฝากกับเราไว้ ขอให้เราสืบทอดมรดกเหล่านี้ให้ดีๆ ตายายก็จะชื่นใจยิ้มทั้งเมื่อมาและเมื่อกลับ อย่างวันนี้เมื่อตายายกลับก็ยิ้มไปเพราะลูกหลานทำดีทำถูกต้อง มีความสุขความเจริญทั้งเพื่อตนเองและเพื่อผู้อื่น เพื่อตายายที่ตายไปแล้ว เพื่อโลกทั้งโลกแหละ เอาหละวันนี้ก็ขอให้มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับตายายให้มากขึ้นกว่าปีกลายหรือปีก่อนๆ ให้มีความรู้ความเข้าให้เกี่ยวกับมากขึ้นไป ยิ่งๆขึ้นไปทุกปีทุกปี แล้วก็จะไม่เสียทีที่เป็นลูกหลานของตายายเป็นแน่แท้ จะสามารถสืบมรดกของตายายไว้ได้ทั้งหมดทุกอย่าง จะพูดอย่างเป็นธรรมชาติหน่อยก็ว่าเป็นมนุษย์ที่ดี เป็นมนุษย์ที่ถูกต้อง เป็นมนุษย์ที่มีวิวัตนาการสูงขึ้นสูงขึ้นในความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้อง จนกว่าจะเป็นยอดของมนุษย์คือเป็นพระอรหันต์ เป็นลูกหลานที่ดีที่ถูกต้องของตายายเถิดจุดจบของมันก็อยู่ที่ความเป็นพระอรหันต์นี่แน่นอน จะได้ตามหลังตายายไปในทางที่ว่าสูงสุดคือเป็นพระอรหันต์ เอาหละเป็นอันว่าเราได้พูดถึงตายายในลักษณะอย่างนี้ ในวันนี้ก็ต้องไปจำให้แม่นๆ ที่จริงก็ไม่ต้องจำหรอกถ้าเข้าใจมันก็อยู่ในใจ ถ้าจำๆมันมักจะลืมถ้าเข้าใจมันไม่ลืม นี่เข้าใจอย่าเดียวไม่พอต้องทำด้วยประพฤติด้วย ปฏิบัติด้วยยิ่งไม่ลืมใหญ่ อันนี้ยังได้ผลเป็นประโยชน์เกิดขึ้นมา เราเป็นลูกหลานของตายายมีหน้าที่ทำให้ตายายอิ่มอกอิ่มใจและพอใจ ตายายฝากทุกอย่างไว้กลับลูกหลานให้เสริมสร้างทุกอย่างให้ดีขึ้นไปเราก็เป็นลูกหลานที่ดีเสริมสร้างให้ดียิ่งๆขึ้นไปในทุกทิศทุกทาง อะไรเป็นความดีที่ตายายได้ทำไว้แล้วก็รักษาเอาไว้ให้ได้ก็ทำให้ดียิ่งขึ้นไปกว่านั้น สามารถจะมีธรรมะเป็นสุขทุกอิริยาบถอย่างที่กล่าวมาแล้ว

เป็นลูกหลานชั้นยอดชั้นเลิศของตายาย ตายายยิ้มกลับไปแล้วลูกหลานที่อยู่ข้างหลังก็เจริญรุ่งเรือง ตายายยิ้มกลับไปลูกหลานที่อยู่ข้างหลังก็เจริญก็เจริญอย่าลืมว่าตายายฝากศาสนาไว้กับลูกหลานไม่พูดว่าฝากสวนโมกข์ไว้กับลูกหลานหรอก พูดว่าฝากศาสนาไว้กับลูกหลาน ของให้ช่วยกันทำให้พุทธศาสนามั่นคง รุ่งเรือง เป็นประโยชน์แผ่ไพศาลออกไปทั่วๆทุกสากลโลกไปทุกๆจักรวาลคนเหล่านั้นจะได้มีความสุขอยู่ทุก ทิภาราตรีกาล ซึ่งไม่มีอะไรจะดีไปกว่านี้ไม่มีอะไรจะดีไปกว่านี้กล้าท้าทายอย่างนี้ ไม่มีอะไรจะเป็นความดีไปกว่านี้ และการบรรยายธรรมะในวันนี้ก็สมควรแก่เวลา ขอแสดงความหวังว่าจะไปคิดไปนึกให้เข้าใจยิ่งขึ้นแล้วทำให้มันเกิดเป็นคนดียิ่งขึ้นจะได้มีความสุขอยู่ทุกวินาทีทุกกระเบียดนิ้วของชีวิต.

http://www.vcharkarn.com/varticle/32611