ธรรมจักรคืออะไร และทำไมกัน โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ธรรมจักร
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะภะวะติตัง ธรรมมาจะกังภะวะตาอับปะติวัตติยังสมเนนะวาเทเวนะวามาเรนะวาพรมมานาวาเทกะเทวาโลกัสมิงหิติธรรมโมกัจจังโสตะโพติ

ณ บัดนี้อาตมาภาพจะได้วิสัชชะนาพระธรรมเทศนาเป็นเครื่องประดับสติปัญญาเฉลิมฉลองศรัทธาวิริยะของท่านทั้งหลายให้เจริญก้าวหน้าในพระศาสนาของสมเด็จพระบรมศาสดาอันเป็นที่พึ่งของเราทั้งหลายกว่าจะยุติลงด้วยเวลาธรรมเทศนานี้ปรารภเหตุเรื่องอาสาฬหบูชาเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้วเรื่องที่จะบรรยายต่อไปนี้ก็เป็นเรื่องที่เกี่ยวกับอาสาฬหบูชานั่นเองถ้าท่านทั้งหลายมีความรู้ในความหมายของอาสาฬหบูชาและประพฤติให้ถูกต้องตามความหมายนั้นๆก็จะได้รับประโยชน์สูงสุดทางธรรมะในพระพุทธศาสนา
อ่านเพิ่มเติม →

ธรรมจักรมีประโยชน์อย่างไร มีความสูงสุดถึงไหน โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ปราถกะฐาธรรม
ท่านสาธุชนผู้สนใจในธรรมทั้งหลายอาตมาขอโอกาสแสดงธรรมในรูปแบบที่เรียกว่าปราถะกฐาธรรมคือพูดกันตามปกติธรรมดารไม่ต้องมีพิธีรีตองในการใช้เสียง ในการใช้ท่าทางเป็นตันที่เรียกกันว่าธรรมเทศนามันก็ดีเหมือนกัน

แต่ที่ง่ายๆก็เรียกว่าปราถกะฐาธรรมง่ายกว่า สะดวกกว่า เหนื่อยน้อยกว่าเรื่องที่จะแสดงในวันนี้คือเรื่องขอบคุณผู้ที่นำพระพุทธศาสนามาให้เราตลอดเวลาที่พูดกันเมื่อตอนเย็นเรื่องพระพุทธศาสนาที่เรียกว่าธรรมจักรมีประโยชน์อย่างไร ดับทุกข์ได้อย่างไร แก้ปัญหาได้อย่างไรมีความสูงสุดไปถึงไหนได้พูดกันไปสมบูรณ์แล้วเมื่อตอนเย็นเรามาคิดถึงประโยชน์ที่จะได้รับในการมีธรรมะและมีพระพุทธศาสนาข้อปฏิบัติขับไล่ความทุกข์หรือปัญหาออกไปได้มากมายแล้วก็เราก็มีการเป็นอยู่ที่น่าพอใจเรียกว่าสูงสุดเท่าทีมนุษย์จะมีถ้าหากว่าไม่มีพระพุทธศาสนาเราคงไม่ได้อยู่กันในลักษณะที่กำลังเป็นอยู่อย่างนี้คือไม่มีการนับถือพระพุทธศาสนาก็ไม่มีท่านทั้งหลายมานั่งฟังกันอยู่อย่างนี้ไม่มีพระเจ้าพระสงฆ์มาให้ปฏิบัติอย่างที่เป็นแผงข้างหลังมันจะมีสิ่งเหล่านี้ไม่มีความเป็นอุบาสก อุบาสิกา ไม่มีความเป็นภิกษุสามเณรและก็ไม่มีความรู้ที่จะดับทุกข์อย่างไรจะทำตัวเองให้เยือกเย็นและก็ได้รับประโยชน์
อ่านเพิ่มเติม →

ประมวลปรมัตถ์ธรรมเท่าที่คนธรรมะควรทราบ โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ธรรมชาติในความหมายภาษาไทย
การที่ชวนมานั่งพูดกันบนนี้ด้วยความประสงค์เป็นพิเศษอีกอย่างหนึ่งคือได้นั่งตามธรรมชาติ ให้เป็นการง่ายแก่การศึกษาธรรมะและเป็นการง่ายที่จะมีพุทธนุสติคือเป็นการระลึกถึงพระพุทธเจ้ามานั่งการตามธรรมชาติอย่างนี้ผู้ที่รู้เรื่องดีอยู่แล้วย่อมมีความรู้สึกเป็นพุทธนุสติขึ้นมาโดยอัตโนมัติคือนึกถึงข้อที่พระพุทธเจ้าประสูตกลางพื้นดินตรัสรู้ก็กลางพื้นดินสั่งสอนอยู่ตลอดเวลาก็กลางพื้นดินจนกล่าวได้ว่าพระไตรปิฎกมีกำเนิดกลางพื้นดินนั้นในที่สุดพระพุทธเจ้าก็ปรินิพพานกลางพื้นดินขอให้เรามาหาโอกาสนั่งกลางดินเพื่อเกิดพุทธนุสติกันเสียส่วนหนึ่งนอกไปจากการศึกษาทีนี้มาพูดถึงการศึกษาก็ขอให้มองเห็นว่าเรื่องของธรรมะนี้ไม่มีอะไรมากกว่าเรื่องธรรมชาติ

ธรรมชาติในความหมายภาษาไทยเราถ้าเข้าใจธรรมะด้วยถึงมองเห็นเท่ากันทั้งหมดก็พอที่จะกล่าวสรุปให้เป็นเค้าโครงได้ว่าธรรมะนั้นคือ ธรรมชาติใน 4 ความหมายความหมายที่ 1 คือตัวธรรมชาติหรือปรากฏการณ์ธรรมชาติในความหมายที่ 1 กฎของธรรมชาติที่มีอยู่ในธรรมชาติทั้งหมดนั้นเรียกว่าธรรมก็จัดให้เป็น ความหมายที่ 2 เมื่อจัดให้เป็นภาษาบาลีคือธรรมเฉยๆ ธรรมะเรียกในภาษาไทยสั้นๆว่าธรรมนี้หน้าที่ตามกฎของธรรมชาติคือธรรมชาติบังคับให้ทำหน้าที่ตามกฎของธรรมชาติไม่นั้นจะต้องตายไม่ได้รับประโยชน์นี่หน้าที่ตามกฎของธรรมชาติเรียกว่าธรรมเป็นสิ่งสุดท้ายคือผลที่เกิดจากทำหน้าที่เป็นอย่างไรถูกใจหรือไม่ถูกใจก็สุดแท้แต่เรียกว่าผลได้เหมือนกัน ไอ้ผลสารบัญมีว่าธรรมะหรือธรรมคำเดียว
อ่านเพิ่มเติม →

พระธรรมจักรซึ่งไม่มีใครต้านทานได้ โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – อาสาฬหบูชา

ในโอกาสนี้ท่านทั้งหลายก็ทราบได้ว่าปรารถอาสาฬหบูชาซึ่งเวียนมาครบรอบแต่ละปีๆวันนี้เราจะประกอบพิธีอาสาฬหบูชาเพื่อให้สำเร็จประโยชน์เต็มหรือมากเท่าที่จะมากได้จึงต้องทำความเข้าใจแก่กันและกันก่อนดังนั้นธรรมเทศนานี้จึงเป็นไปเพื่อประโยชน์แห่งกิจกรรมนั้นขอให้ท่านทั้งหลายตั้งใจฟังให้ดีๆการกระทำก็จะมีประโยชน์จริงหรือคุ้มค่าของเวลาท่านทั้งหลายเป็นอันมากมาจากที่ไกลถ้าไม่ได้อะไรคุ้มกันมันจะเป็นอย่างไรลองคิดดูมันน่าเวทนา น่าสงสารน่าหัวเราะ

ขอให้สำเร็จประโยชน์คือให้ได้อะไรคุ้มกันกับการมา ข้อแรกเราประกอบพิธีเป็นการต้อนรับที่มีอยู่ในวันอาสาฬห์บุญมีเช่นวันนี้คือเป็นวันที่พระพุทธองค์ประกาศพระธรรมจักรที่เป็นไปในโลกซึ่งไม่มีใครต้านทานได้จะเป็นสมณะ เป็นพรมทั่วไปในจักรวาลนี้ไม่ใครต้านทานได้ข้อนี้ก็น่าจะรู้เหมือนกันว่าทำไมพระบาลีจึงว่าไม่มีใครต้านทานได้ก็เพราะว่าเป็นความจริงยิ่งพิสูจน์ยิ่งเห็นจริงยิ่งพิสูจน์ผู้พิสูจน์ก็ยิ่งพ่ายแพ้ต่อความจริงและความเป็นจริงนั้นมันก็มีอยู่ว่ามีสมณะ หรือพราหมณ์ ครูบาอาจารย์ทั้งหลายเป็นอันมากมีอยู่ในประเทศอินเดียในสมัยนั้นซึ่งพร้อมที่คัดค้านต้านทานอยู่เสมอพระพุทธองค์ก็ได้ทรงอุบัติขึ้นมาสอนธรรมะอันใหม่แปลกไปจากเดิม
อ่านเพิ่มเติม →

พระพุทธเจ้ามีอยู่ในทุกหนทุกแห่ง โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ปติจะนิโรธ ปติจะสมุปาทะ

ข้อนี้คือเรื่องพระพุทธเจ้ามีอยู่ในทุกหนทุกแห่งจะเอากันว่าทุกขุมขนแต่ละคนๆก็ยังดีข้อนี้จะต้องพูดย้อนมาตั้งแต่ว่าโดยหลักทั่วไปพระพุทธเจ้าตรัสว่าเห็นธรรมไม่ว่าเห็นเราเห็นอนาคตเห็นเนื้อเห็นตัวจับไตรจีวรไว้ไปไหนไปด้วยกันก็ไม่ชื่อว่าเห็นเราบางคนก็เข้าใจไม่ได้จับตัวไว้อย่างนั้นยังไม่เห็นเรายังไม่เห็นตะถาคตข้อนี้ก็เพราะว่ามันเห็นเรามันยังไม่สำเร็จประโยชน์พระพุทธเจ้าเดินไปเดินมาเป็นมาอย่างอินเดียยังไม่สำเร็จประโยชน์ ชาวอินเดียไม่เห็นพระเจ้าเพราะไม่สำเร็จประโยชน์เรียนก็มีเพียงแต่เห็นตัว เห็นร่างกายไม่สำเร็จประโยชน์นี่อ่านหนังสือเหมือนที่ฝรั่งมันรู้จักพระพุทธเจ้าเพียงเป็นบุคคลในประวัติศาสตร์คนหนึ่งคราวนี้ยิ่งไม่สำเร็จประโยชน์ต่อให้เอากระดูกมากองไว้ก็ไม่สำเร็จประโยชน์เอาพระพุทธรูปมาแขวนคอก็ไม่สำเร็จประโยชน์เห็นเนื้อเห็นร่างกายเดินไปมาแท้ๆประมาณว่าหลาย 10 %ได้เห็นพระพุทธเจ้าแล้วไม่สำเร็จประโยชน์ในอินเดียพร้อมกันเพราะว่ามีคนเป็นอันมากทำตนเป็นข้าศึกต่อพระพุทธเจ้าและอยู่เฉยๆไม่ชอบเห็นร่างกายก็ไม่สำเร็จประโยชน์จะขอกล่าวว่านั่นไม่ใช่พระพุทธเจ้าพระองค์จริงๆพระพุทธเจ้าท่านปฏิเสธเสียไม่ไม่ใช่เห็นเราตอนที่เห็นองค์เดินไปเดินมา เรื่องนี้ต้องทำความเข้าใจว่าทำไมพระองค์ถึงปฎิเสธเนื้อตัวพระองค์ยังไม่ใช่ตถาคตไม่ใช่องค์พระพุทธเจ้าได้ฟังมาโดยตรงว่าพระพุทธเจ้าด้วยก็ยังไม่สำเร็จประโยชน์
ไอ้คนที่ได้ฟังก็เห็นว่าสำเร็จว่ารู้ตามการเห็นพระพุทธเจ้าจึงมีหลายความหมายเห็นร่างกาย หั้นธรรมในความหมายว่าเห็นธรรมที่ชัดเจนลงไปว่าเห็นปติจะสมุบาทจึงชื่อว่าเห็นธรรมชนิดที่เห็นพระองค์ตอนเย็นก็พูดกันมามากพอแล้วว่าเห็นปติจะสมุบาทตั้งต้นมาใหม่ชนิดที่ว่าเห็นพระพุทธเจ้าเป็นเนื้อเป็นหนังเดินไปเดินมาเป็นลูกใครเกิดที่นั่นที่นี่มีบุตร ภรรยา ตายแล้วเผาแล้วเหลือแต่กระดูกนั่นพระพุทธเจ้าองค์นั้นเป็นอย่างนั้นคล้ายๆว่ามันเป็นเปลือกนอกยังไม่เห็นธรรม ธรรมะคือความจริงของธรรมชาติ
อ่านเพิ่มเติม →

รู้จักพระพุทธเจ้าให้มากกว่าก่อนเถิด โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – วิสัชชะนา
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโมนัสถะตีปานัตถะสะระนาธรรมะทีปา ธรรมะสะระนาวีหะระถะอนันยะทีปา อนันยะสะระนาติธัมโมสะกะจังโสตะโพติ

บัดนี้อาตมาจะได้วิสัชชะนาในพระธรรมเทศนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อประดับสติปัญญาส่งเสริมศรัทธาความเชื่อและวิริยะความพากเพียรของท่านทั้งหลายซึ่งเป็นพุทธบริษัทให้เจริญงอกงามก้าวหน้าตามทางของพระพุทธศาสนาของสมเด็จพระบรมศาสดาอันเป็นที่พึ่งของเราทั้งหลายกว่าจะยุติลงด้วยความสมควรแก่เวลาธรรมเทศนาในวันนี้ปรารถวิสาขบูชาคือการที่เรามาประชุมกันประกอบพิธีกรรมอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นที่ระลึกถึงพระสัมมาสัมพุทธเจ้าในความหมายแห่งการประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพานท่านทั้งหลายก็เคยมากันแล้วหลายครั้งหลายหน มาจากที่ไกล
อ่านเพิ่มเติม →

หัวข้อธรรมที่ต้องรู้และควรรู้ โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – พระสัมมาสัมพุทธเจ้า
แต่จะพิจารณาต้องรู้ถ้าไม่รู้มันเดือดร้อนเสียหายควรจะรู้ก็ให้ได้รู้เรื่องที่จะพูดเป็นเรื่องที่ต้องรู้สำหรับพุทธบริษัทเราโดยเห็นว่าท่านทั้งหลายมาจากที่ไกลเหนื่อยมากหิวมากควรจะได้รับประโยชน์อะไรคุ้มค่ากันถ้าไม่อย่างนั้นก็เรียกใช้เวลาไม่คุ้มค่าใช้เงินไม่คุ้มค่าอาตมาผู้เป็นเจ้าของถิ่นก็ต้องรับผิดชอบด้วยเหมือนกันว่าท่านทั้งหลายมาต้องได้รับประโยชน์คุ้มค่า
เพราะฉะนั้นจึงเลือกเอาที่มีประโยชน์คุ้มค่ามาพูดกันเป็นส่วนตัวในฐานะเป็นเพื่อนพุทธบริษัท จะภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกาก็เรียกว่าเป็นเพื่อนพุทธบริษัทจะต้องมีสิ่งที่เข้าใจร่วมกันและประพฤติร่วมกันให้สำเร็จประโยชน์แพระพุทธศาสนาที่จะพูดไม่เรียกว่าเทศไม่เรียกว่าปรากถาเป็นเรื่องที่พูดกันภายในขอให้ท่านทั้งหลายตั้งใจฟังให้ดีๆให้สำเร็จประโยชน์เพราะนานๆจะได้มาพูดกันอย่างนี้เรื่องเทศธรรมเนียมปรากถาตามธรรมเนียมหลายร้อยครั้งพันครั้งแล้วก็ยังจับใจความไม่ได้เพราะว่าการพูดอย่างนั้นต้องพูดอย่างระเบียบประเพณีไม่ใช่พูดปรับทุกข์อย่างวันนี้วันจะพูดกันอย่างปรับทุกข์หมายความว่ารับผิดชอบร่วมกันในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าเราจะทำทุกอย่าง
อ่านเพิ่มเติม →

หัวใจและความลับของพระธรรมจักร โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – วันวิสาขบูชา
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ

ณ บัดนี้อาตมาภาพได้วิสัจชะนาพระธรรมมาเทศนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อประดับสติปัญญาส่งเสริมศรัทธาความเชื่อและวิริยะภาคเพียรของท่านทั้งหลายผู้เป็นพุทธบริษัทให้เจริญก้าวหน้ายิ่งๆขึ้นไปขอให้ทำในใจให้สำเร็จประโยชน์วันนี้เป็นวันอาสาฬหบูชา

ดังที่ท่านทั้งหลายก็ทราบกันดีแล้วดังนั้นธรรมมาเทศนาในวันนี้ก็ ปรารภอาสาฬหบูชาถ้าจะเอาใจความของอาสาฬหบูชามันก็คือพระวัชจะนะอันแสดงถึงธรรมจักรกัปวัถนะสูตรการประกาศพระธรรมที่ได้ตรัสรู้ให้โลกรู้แต่เรามักจะไม่เรียกว่าวันธรรมจักรแต่เราเรียกวันอาสาฬหบูชาก็ยึดมั่นในเรื่องเวลามากกว่าเรื่องตัวจริงข้อนี้ก็ขอให้ใคร่ควรดูมั่งจะได้กระทำให้เป็นเรื่องจริงมากขึ้นไม่เพียงแต่เอาศักดิ์ตามเวลาแต่มันเป็นธรรมเนียมมากขึ้นได้ยินมากันแล้วว่าวันประสูติ ตรัสรู้เรียกว่าวันวิสาขะ วันธรรมจักรเรียกว่าวันอาสาฬหบูชา วันประชุมสงฆ์ที่เป็นพระอรหันต์ในพระพุทธศาสนาเรียกวันมาฆบูชามีอยู่เป็น 3วันท่านก็ทำความรู้สึกว่าวันนี้เป็นวันไหนเป็นวันอะไรจะต้องทำอย่างไรจึงจะสมกันกับวันนี้เมื่อเทียบกันทั้ง 3 วันจึงจะเข้าใจชัดเจนยิ่งขึ้น
อ่านเพิ่มเติม →

หน้าที่กับคุณธรรม โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – สาสะณัง สาสะณะ
ก็ขอแสดงความยินดีด้วยทุกหัวข้อที่จะพูดกันเท่าที่นึกได้ในเวลานี้ก็คือคำว่าหน้าที่กับคุณธรรมหน้าที่ๆกับคุณธรรมอยากจะประณามว่าเกือบทั้งหมดเกือบทุกคนไม่รูจักความหมายของคำว่าหน้าที่ๆอย่างเต็มตามความหมายของคำๆนี้เราควรรู้สึกประทังทุกสิ่งไม่พึงปรารถนาคือว่าลำบากทุกยากไม่อยากจะทำเมื่อตั้งปัญหาถามว่าสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่ๆนั้นคืออะไรดูจะตอบไม่และไม่เต็มตามความหมายของคำๆนี้ขอให้ตั้งใจฟังให้ดีว่าไอ้หน้าที่ๆนั้นมันคืออะไร

สรุปความกันง่ายๆก็กล่าวได้ว่าหน้าที่ๆนั้นคือสิ่งสูงสุดกว่าสิ่งใดทั้งหมดทั้งสิ้นทั้งปวงสิ่งที่เรียกว่าหน้าที่ๆนั่นโดยฐานะของคำๆนี้ก็คือสิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเคารพบางคนอาจได้ยินคำๆนี้มาบ้างไม่เคยฟังบางคนบอกอาจจะยังเปล่าเลยถึงได้ยินคำว่าหน้าที่นั้นคือสิ่งที่พระพุทธเจ้าท่านเคารพหรือว่าท่านจะซื้อแล้วใหม่ๆ ซื้อแล้วใหม่ๆก็มีการฉงนพระทัยขึ้นต่อไปนี้มาเองว่าต่อไปนี้จะเคารพอะไรเมื่อตรัสรู้เป็นสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้วต่อไปนี้จะเคารพอะไรในที่สุดท่านก็ตกลงพระทัยด้วยตัวเองว่าต่อไปนี้จะเคารพธรรมมะท่านว่าอย่างนั้นคืออะไรคือหน้าที่ธรรมมะเรื่องหน้าที่ความรู้เรื่องหน้าที่ที่ได้ตรัสรู้นั่นเองผู้นั้นเองสมัยก่อนตอนเคารพหน้าที่การเคารพหน้าที่เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสูงสุดเฉพาะบุคคลบุคคลใดแล้วยังมีที่เคารพสิ่งที่ท่านเคารพที่เรียกว่าหน้าที่นี่ก็ลองดูว่ามันต่ำหรือสูงกันสักเท่าไหร่
อ่านเพิ่มเติม →

ทุกอย่างเป็นเช่นนั้นเอง โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – วันขึ้นปีใหม่
ให้วันขึ้นปีใหม่มีความหมายขอพระธรรมในใจแยบคายเพื่อสำเร็จประโยชน์ตามนั้นเถิดการขึ้นปีใหม่ก็บอกอยู่แล้วว่าไม่ใช่ปีเก่าเพราะฉะนั้นมันไม่เป็นการซ้ำรอยหรือย่ำเท้าทีเดียวขอให้มันก้าวหน้าไปๆอย่าให้เป็นอันว่าเป็นวงๆซ้ำรอยอยู่ที่นี่ที่เคยกล่าวว่าไอ้เชือกล่ามควายที่เขาขดเป็นวงๆอยู่นั่นเองโยนทิ้งอยู่ที่นั่นเองมันไม่สามารถยืดยาวออกไปไหนได้

เดี๋ยวนี้เราต้องการให้มันยืดยาวออกไปเหมือนกับหลักปักหนทางบอกความยาวของถนนเป็นกิโลเมตรติดต่อกันไปๆมันก็ไปได้เรื่อยๆจนกว่าจะถึงจุดหมายปลายทางขอให้การขึ้นปีใหม่เราอย่าได้เป็นเหมือนกับเชือกล่ามควายเราจะกลายเป็นควายกันเสียหมดก็เป็นเหมือนว่าหลักกิโลเมตรที่มันไกลออกไปเพิ่มขึ้นเราก็จะเป็นผู้เดินทางที่เป็นความหมายในพุทธศาสนาที่เดินไปตามลำธารที่พระพุทธองค์ทรงแสดงไว้ปล่อยถึงจุดหมายคือพระนิพพานสำหรับปีนี้มาคิดว่าจะบอกความเก้าหน้ามากไปกว่าปีก่อนแล้วก็รวบลัดตัดสั้นยิ่งขึ้นทุกทีมันเป็นของง่ายสำหรับท่านทั้งหลายความง่ายนี้
อ่านเพิ่มเติม →

พ่อแม่สมบูรณ์แบบ โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – พระสารีบุตร
ในวันนี้จะได้กล่าวในหัวข้อว่าพ่อแม่สมบูรณ์แบบหมายถึงพ่อแม่ที่สมบูรณ์แบบยังเป็นสิ่งที่เราพากันมองข้ามว่าเป็นสิ่งสำคัญสำหรับความอยู่รอดของมนุษย์คือเป็นสิ่งสำคัญในการที่มนุษย์จะมีความปลอดภัยมีความเป็นอยู่ประกอบไปด้วยสันติภาพหรือสันติสุขเหมือนทุกๆเรื่องที่แล้วมาแสดงให้เห็นว่าพากันมองข้ามสิ่งเหล่านี้แล้วมันก็ดับทุกข์ได้ยากหรือมันจะก่อปัญหาความทุกข์เกิดขึ้นไม่มีที่สิ้นสุดหรือว่าจะริเริ่มก่อปัญหาขึ้นมาก็แล้วแต่กรณีการที่มนุษย์เราในโลกนั้นมีความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ก็มีเหตุปัจจัยหลายอย่างอย่างหนึ่งซึ่งสำคัญมากก็คือยังขาดพ่อแม่สมบูรณ์แบบคือขาดบิดามารดาที่ถูกต้องตามแบบแห่งพระธรรม ถูกต้องตามหลักของพระธรรม
อ่านเพิ่มเติม →

ธรรมะสำหรับผู้สูงอายุ โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – นิพพานกลางดิน
ข้อแรกขอแสดงความยินดีในการที่ท่านทั้งหลายมีเจตนาที่จะศึกษาธรรมะจึงได้พากันมาสู่สถานที่นี้เพื่อวัตถุประสงค์อันนั้น ณ บัดนี้เราก็ได้มานั่งกันกลางดินๆซึ่งเข้าใจว่าบางแห่งไม่ได้นั่งกันกลางดินบางแห่งก็นั่งกันบนตึกราคาแสน ราคาล้าน แต่เดี๋ยวนี้เรามานั่งกันกลางดินขอให้ทำในใจให้ถูกต้องมิฉะนั้นจะขาดทุนบางคนจะคิดว่ามันเสียเกรียติมานั่งกันกลางดินและก็โกรธนี้มันคนโง่มันลืมไปว่าพระพุทธเจ้าท่านประสูติกลางดินท่านเป็นราชามหากษัตริย์แต่เวลาประสูติ ประสูติกลางดินใต้โคนต้นไม้แล้วเวลาท่านจะตรัสรู้ก็ตรัสรู้กลางดินโคนต้นไม้อีกเมื่อท่านสอนก็สอนตามกลางดินเพราะไปประชุมกันกลางดินพบกันกลางดินเดินทางอยู่ก็พบก็หยุดสอนแม้ว่าโรงธรรมก็พื้นดินทีนี้ที่อยู่ของท่านกุฏิของท่านก็พื้นดินไปดูได้
อ่านเพิ่มเติม →

อย่าสร้างนิสัยหาทางออกให้แก่กิเลส โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – อบายมุข
เมื่อจะไปทำผิด มีจิตสำนึกฝ่ายดีทักท้วงไว้บ้าง มันก็หาข้อแก้ตัวจนได้ หาแก้ตัวกันไปทำผิดทำชั่วทำร้ายอันธพาล ครั้นทำผิดลงไปแล้วก็ยังต้องหาข้อแก้ตัวเมื่อเขาจับได้อีก เพื่อให้ไม่ต้องรับโทษ ต้องไปจ้างทนายแพง ๆ ช่วยแก้ตัว เห็นได้ว่าเป็นมันเรื่องยุ่ง ทั้งขึ้นทั้งร่อง

ถ้าหากว่าเราไม่มี การกระทำกันอย่างนี้ อาชญากรรมก็แทบจะไม่เกิดขึ้น คนที่จะประกอบอาชญากรรม มันรู้ดีเกินรู้มันไม่ถูกมันไม่ควรมันเป็นอาชญากรรม มันไม่ถูกในทางศาสนา มันไม่ถูกในทางโลก แล้วเขาก็แก้ตัว หาข้อแก้ตัว จนในที่สุดก็ไปกระทำกันจนได้ ข้อแก้ตัวอย่างโง่ที่สุด เริ่มต้นที่สุด ก็คือแก้ตัว ว่าจะไม่มีใครเห็น จะจับเราไม่ได้ แก้ตัวอย่างนี้ มันก็เลยไปทำ อาชญากรรม ถ้ามันเป็นชั้นสูงหน่อยมันก็ แก้ตัวกันไปแก้ตัวกันมา หลายตะหลบ ระหว่างความรู้สึกฝ่ายต่ำหรือฝ่ายชั่ว ก็ความรู้สึกฝ่ายดีหรือฝ่ายสูง คนเรามันมีความรู้สึกสองฝ่ายนี้ ยังต่อสู้กันเรื่อยไป ความอยากดีมันก็มีอยู่แต่ความอยากชั่วมันมากเห็นแก่ประโยชน์มันก็มากไม่คำนึงถึงดีถึงชั่ว เรียกว่ามีสัตว์สองตัวตัวหนึ่งดำตัวหนึ่งขาว มันก็ต่อสู้กันอยู่เรื่อยไป จนกว่าจะเป็นยอดมนุษย์เป็นยอดมนุษย์เช่นเป็นพระอรหันต์ ก็ไอ้ควายดำควายขาวสองตัวนี้ ตกน้ำละลายหายสูญไปนี้ไม่มี ไม่มีดำไม่มีขาว นู้นมันไปจบกันที่นู้น
อ่านเพิ่มเติม →

เรื่องผัสสะเป็นสิ่งที่ต้องรู้จักและควบคุม โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – วิญญาณ
มันก็สรุปอยู่ในเรื่องนี้ มันเป็นเพียงคำพูดคำเดียว ถ้าเข้าใจถือเอาว่าได้ จะเป็นผลมาก จะมีผลมาก ท่ายลองทายดูว่า จะ จะพูดว่าอะไร จะได้แกะคำว่าอะไร อาตมาเชื่อว่าคงทายผิด ไม่เชื่อก็ลองทายดูก่อนว่าอาตมาจะพูดว่าอะไร คำเดียวสำหรับหมดทุกเรื่อง ทายแล้วนะ คำเดียวคำนั้นคือคำว่า ผัสสะ ถูกไหม ใครทายถูกบ้าง คือเรื่องผัสสะเรื่องนี้เป็นเรื่องเป็นเรื่องครอบหมดในบรรดาธรรมะ ธรรมศึกษาธรรมะปฏิบัติ ธรรมมะอะไรก็ตาม มันไปรวมอยู่ที่คำๆเดียว เหมือนกับเป็นขั้วของเรื่องเป็นต้นขั้วของเรื่อง คือคำว่าผัสสะ จะมีคำให้ท่องจำง่ายๆ เกี่ยวกับผัสสะ มีอยู่ว่า ความทุกข์เกิดที่จิต เพราะทำทำผิดเรื่องผัสสะ ความทุกข์จะไม่โผล่
อ่านเพิ่มเติม →

การศึกษาและการรับปริญญาพระพุทธศาสนา โดย ท่านพุทธทาส

หน้าที่ 1 – การศึกษาและการรับปริญญา
ท่านที่เป็นครูบาอาจารย์ นักเรียน นักศึกษาทั้งหลาย ขอแสดงความยินดีที่ให้การขวนขวาย เพื่อมาสู่สถานที่นี้ เพื่อศึกษาสิ่งที่เรียกว่า ธรรมะ เลยคิดว่า จะพูดเรื่อง การศึกษาเกี่ยวกับการรับปริญญา พูดกันให้ชัดเจน ให้ถี่ถ้วน สักครั้งหนึ่ง แยกพูดเป็น 2 เรื่อง คือ การศึกษาและการรับปริญญา ในพระพุทธศาสนา

พูดอย่างนี้ก็แปลกสำหรับคนทั่วไป อาจจะคิดไปในทางที่ว่าแกล้งพูด โยกโย่ ที่เขาบอกว่าเป็นการพูดตรงตามเรื่องที่มีอยู่ในพระบาลี คือมีทั้งการศึกษาและมีทั้งการรับปริญญา หมายความว่า บุคคลศึกษาตามหลักพระพุทธศาสนาครบถ้วนแล้ว ปฏิบัติถึงที่สุดแล้ว ก็มีการรับปริญญา ยิ่งถ้าไม่ค่อยได้ฟัง ก็จะบอกว่า ให้ฟัง บอกให้ฟังว่า พระพุทธเจ้าท่านได้ตรัสว่า พระภิกษุทั้งหลาย ปริญญามีอยู่ 3 อย่าง 3 อย่าง คืออะไร 3 อย่างคือ ความสิ้นราคะ ความสิ้นโทสะ ความสิ้นโมหะ
อ่านเพิ่มเติม →

การสังคมคืออะไร โดย ท่านพุทธทาส

หน้าที่ 1 – ทัศนะของพุทธบริษัท
การสังคม ในครั้งที่1 ได้กล่าวถึงการศึกษาว่าเป็นอะไรในทัศนะของพุทธบริษัท ในครั้งที่ 2 ได้กล่าวถึงการงานว่าเป็นอะไรฐานะในทัศนะของพุทธบริษัท ท่านทั้งหลายต้องสนใจในคำที่ว่าในทัศนะของพุทธบริษัท หมายความว่า เราจะมองดูสิ่งนั้นๆตามทัศนะของพระพุทธศาสนาซึ่งพุทธบริษัทได้พากันถือเป็นหลักอยู่ ส่วนพวกอื่นหรือทัศนะของพวกอื่นจะเป็นอย่างไรนั้นก็ตามใจเขา เราจะต้องรู้ตามพุทธบริษัทเพื่อให้สำเร็จประโยชน์ตามที่พุทธบริษัทต้องการอย่างครั้งที่ 1 ได้พูดถึงการศึกษาว่าการศึกษาคืออะไรในทัศนะของพุทธบริษัทในครั้งนั้นก็สรุปใจความได้ว่า คือสิ่งที่ทำความก้าวหน้าอย่างถูกต้อง
อ่านเพิ่มเติม →

จิตนี้ประภัสสร โดย ท่านพุทธทาส

หน้าที่ 1 – การแสดงธรรม
โดยข้อความที่เนื่องกันสำหรับให้ท่านทั้งหลายได้รับประโยชน์ ได้รับความสำเร็จตามความมุ่งหมาย เรื่องของพระอรหันต์เป็นเรื่องที่ทุกคนควรจะทราบด้วยเหตุผลง่ายๆว่าพระอรหันต์เป็นตัวอย่างแห่งบุคคลพูดถึงกันเต็มเปี่ยมแห่งความเป็นมนุษย์ เราก็จำเป็นที่จะต้องทำตนให้ถึงความเต็มเปี่ยมของความเป็นมนุษย์ จึงตามรอยของผู้พระอรหันต์ถ้าไม่ได้ไปตามรอยนั้นมันก็เดินไปตามนอกลู่นอกทางผิดไปจากที่มนุษย์ควรจะหวัง ควรจะปรารถนาและอาการที่เรียกว่า เทพี ที่ได้เกิดมาก็จะปรากฏ ขอให้ท่านทั้งหลายสนใจฟังให้เป็นอย่างดี อีกประการหนึ่งมีข้อที่ควรจะสังเกตและทำในใจว่าเธอจะต้องมีการฟังที่ดีจึงจะเข้าใจได้ หรือจะรับเรื่องราวอันนี้ไปได้ แล้วก็มีข้อเกี่ยวพันกันมาถึงว่าท่านทั้งหลายมาแต่ที่ไกล เรื่องมาก เหนื่อยมาก แพงมาก ถ้าไม่ได้รับประโยชน์อะไรที่คุ้มค่ากันโดยเป็นความบกพร่องของอาตมาอย่างนี้แล้ว อาตมาเคยใช้คำว่า ยมบาล จะเอาตาย ยมบาลจะเล่นงานจะเอาตาย ถ้าท่านทั้งหลายไม่ได้รับประโยชน์อะไรสมกันกับที่ท่านได้เสียสละมา
อ่านเพิ่มเติม →

จิตวิทยาในพระพุทธศาสนา โดย ท่านพุทธทาส

หน้าที่ 1 – จิต
จะใช้ประโยชน์มันได้สักเท่าไหร่มันก็เป็นจิตวิทยา จะใช้มันอย่างไรก็เรียกว่าจิตวิทยา จะอบรมมันอย่างไรก็เรียกว่าจิตวิทยา ลึกที่สุดจะมีจิตอยู่ในสภาพเช่นไรก็จิตวิทยา มันกว้าง นี่จะเอาจิตวิทยานี่ไปรับใช้อะไร ไปรับใช้อะไร เอาความรู้ทางจิตวิทยาไปใช้เพื่อประโยชน์อะไร ไปรับใช้อะไรก็เรื่องจิตวิทยา เราเอาไปรับใช้การบ้านการเมืองหรือว่าจะทำดับทุกข์ของตนโดยเฉพาะ พุทธศาสนานี้มันก็มีจิตวิทยาแต่ในแง่ที่จะดับทุกข์เท่านั้นแหละว่าจริงๆ พระพุทธเจ้าท่านตรัสว่าพูดแต่เรื่องทุกข์กับดับทุกข์เท่านั้น เดี๋ยวนี้ก็ตาม แต่ก่อนโน้นก็ตาม เดี๋ยวนี้ก็ตาม พูดแต่เรื่องทุกข์กับดับทุกข์ ก็หมายความว่า การจะพูด จะรู้ จะใช้จิตวิทยา รู้ทุกข์กับดับทุกข์ จะไปใช้ประโยชน์อะไรนอกเหนือออกไปเป็นเรื่องอาชีพ เป็นเรื่องการงาน เป็นเรื่องอะไรอีกไม่มี รู้เรื่องจิตวิทยา รู้เรื่องของจิตในทุกแง่ทุกมุม ที่จะเป็นประโยชน์แก่การดับทุกข์ แล้วก็ดับทุกข์ได้ในที่สุด เนี่ยแหละจิตวิทยา
อ่านเพิ่มเติม →

ปรมัตถศิลป์แห่งการดำเนินครองชีวิต โดย ท่านพุทธทาส

หน้าที่ 1 – ศิลปะแห่งการครองชีวิต
อาตมาจะได้กล่าวหัวข้อใหญ่ร่วมว่าศิลปะแห่งการครองชีวิตทำไมจึงให้หัวข้อนี้ในสำหรับภาควิสาขบูชานี้ก็เพราะถือว่าเป็นภาพความสว่างมันก็ควรจะสว่าง วันวิสาขบูชามีขึ้นในวันคล้ายวันประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพาน ล้วนแต่เป็นการเกิดขึ้นแห่งสว่างและทำลายความมืดให้หมดไป อาตมาจะพูดเรื่องเห็นว่าเราควรจะพูดเรื่องแสงสว่าง จึงได้เอาหัวข้อนี้มาก็ยังจะกล่าวโดยหัวข้อย่อยตามลำดับ ขยายใจความของหัวข้อใหญ่ให้เป็นที่เข้าใจชัดเจน ในวันนี้จะกล่าวหัวข้อย่อยว่า ปรมัตถศิลป์แห่งการครองชีวิต ตามทัศนะของชาวพุทธฟังมันก็ลุ่มล่ามยืดยานแต่ขอให้คนสังเกตจดจำ เพราะมันทำให้สั้นกว่านี้ไม่ได้ ปรมัตถศิลป์แห่งการครองชีวิต หมายความว่า ศิลปะในชั้นปรมัต คือมีอัฐฑะ ความหมาย คุณค่าหรือประโยชน์อันสูงสุด

อย่างนี้เราเรียกว่าปรมัตถ ปรมัตถศิลปะ คือ ศิลปะที่เป็นปรมัต เป็นศิลปะแห่งการครองชีวิตก็คือ การมีชีวิตในทุกแง่ทุกมุม เราเรียกว่าครองชีวิต ที่ว่าตามทัศนะของชาวพุทธนี้ก็เพราะว่ามันไม่เหมือนใคร เราแยกออกมากล่าวในรูปแบบแห่งความรู้ ความคิด หรือสติปัญญาของชาวพุทธ ในหัวข้อค่อนข้างจะยืดยาวว่า ปรมัตถศิลปะแห่งการครองชีวิต ตามทัศนะของชาวพุทธ เราจะต้องรู้ว่าเป็นอย่างไรและจะเห็นแจ้งว่าไม่เหมือนใครได้โดยแน่นอน หัวข้อสั้นๆ ว่าศิลปะแห่งการครองชีวิตขอให้สนในคำว่าศิลปะ
อ่านเพิ่มเติม →

ทางแห่งความไม่ประมาท โดย ท่านพุทธทาส

หน้าที่ 1 – วิปัสสนาธรรมเทศนา
ทางแห่งความไม่ประมาท
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ

ณ บัดนี้จะได้วิปัสสนาธรรมเทศนาของพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อเครื่องดับสติปัญญา ส่งเสริมศรัทธาความเชื่อ และวิริยะ ความพากเพียรของท่านทั้งหลาย และผู้เป็นพุทธบริษัท ให้เจริญงอกงามก้าวหน้าตามทางแห่งพระศาสนา ของสมเด็จพระบรมศาสดา นั่นเป็นที่พึ่งของสัตว์ทั้งหลาย กว่าจะยุติลงด้วยเวลา ธรรมเทศนาเนื่องในวันที่เข้าพรรษา เป็นไปเพื่อให้เกิดความไม่ประมาท ดังที่ท่านทั้งหลายเคยทราบกันอยู่ดีแล้ว ความประมาทนั้นท่านพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า เป็นทางแห่งความตาย บุคคลผู้ประมาทแล้ว
อ่านเพิ่มเติม →