เป้าหมายของชีวิต โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – จุดหมายปลายทาง
เมื่อมันเดินไปอย่างถูกต้องมันก็ถึงจุดหมายปลายทางแน่นอนนี่เราเรียกว่าธรรมมะก็เป็นเรื่องที่ทำให้ชีวิตก้าวหน้าไปจนถึงจุดหมายปลายทางที่นี่ผู้ให้หัวข้อนี้มันก็บอกหรือแสดงอยู่แล้วว่าไม่รู้ว่าจุดหมายปลายทางนั้นคืออะไรเราก็ต้องพูดถึงกันเรื่องจุดหมายปลายทางนั้นเองของชีวิตหรือเป้าหมายของชีวิตคือจุดหมายปลายทางชีวิตที่นี่มันก็มามีปัญหาอยู่ตรงที่ว่าในชีวิตนี้คืออะไรแต่ดูกันตามทางวัตถุคือทางร่างกายนี่ชีวิตมีนก็มีความหมายอย่างหนึ่ง ถ้าดูกันทางของจิตของวิญญาณชีวิตมีความหมายอีกประการหนึ่งดูกันในแง่วัตถุในแง่ร่างกายหญ้าบอนมันก็มีชีวิตสัตว์เดรัจฉานมันก็มีชีวิตคนก็มีชีวิตตลอดเวลาที่มันยังไม่ตายทางร่างกายมันยังไม่ตายชีวิตทางกายล้วนๆอย่างนี้มันก็มีอยู่ระบบหนึ่งเป้าหมายของมันก็คือจุดสูงสุดแห่งวิวัฒนาการด้วยเหมือนกันวิวัฒนาทางกายจะเป็นไปได้อย่างไรมันก็เป็นไปจนกว่าจะถึงที่สุดเราจึงเห็นได้ตามที่เคยศึกษาเล่าเรียนสั่งสอนกันมาว่าวิวัฒนาการทางกายทางรูปร่างโครงสร้างในของมนุษย์นี้ของสัตว์ที่มีชีวิตมันวิวัฒนาการมาตั้งแต่ว่าเป็นสัตว์เซลล์เดียวหลายเซลล์เป็นสัตว์ที่อยู่สูงขึ้นมาเป็นพืชพันธุ์มาเป็นสัตว์มาเป็นคนกว่ามันจะสูงสุดคือไม่ๆไปได้ไกลไปกว่านั้นได้อีกแล้วก็เรียกว่าจบวิวัฒนาการทางชีวิตในด้านร่างกาย แต่เราก็ยังพูดไม่ได้ว่ามันจะไปจบลงที่ตรงใหนอย่างไรและก้ไม่จำเป็นด้วยที่จะต้องไปรู้มันมันยังไม่ใช่ปัญหาเฉพาะหน้าปล่อยให้มันเป็นไปตามธรรมดาของวัตถุ่งประกอบกันขึ้นเป็นเรื่องเป็นร่างกายเป็นไปในทางฝ่ายกายมันยังอีกนานมากนักไม่รู้กี่หมื่นปีกี่แสนปีต่อไปในอนาคตทีนี้มาดูชีวิตที่มันเป็นปัญหากันดีกว่าคือเมื่อยังไม่ตายก็มีความเป็นอยู่อย่างใดอย่างหนึ่งระบบใดระบบหนึ่งอยู่ทุกวันๆๆนี่มันเป็นชีวิตในด้านจิตใจฝ่ายจิตฝ่ายวิญญาณฝ่ายจิตนี่คือเรื่องจิตที่ติดอยู่กับกายแต่ฝ่ายวิญญาณนั้นเป็นเรื่องของสติปัญญาที่แยกออกมาได้เขาเรียกว่าเป็นเรื่องฝ่ายวิญญาณฝ่ายสติปัญญาถ้าเรายังไม่ตายเราก็มีจิตคิดนึกอะไรได้แล้วก็ปรับปรุงให้มันดีที่สุดเป็นจิตที่ฝึกฝนอารมณ์แล้วดีที่สุดอย่างที่พูดกันเมื่อคืนมันก็เท่านั้นแหละ
อ่านเพิ่มเติม →

พึ่งตน พึ่งธรรม โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ไสยศาสตร์
นั้นเราควรจะพอใจในสิ่งที่เรียกว่าแผ่นดินมันเกี่ยวกับพระพุทธเจ้าอย่างนี้ นั้นเมื่อได้เป็นอย่างนี้ก็มานั่งกันอย่างนี้ ขอให้จำใส่ใจไว้มันลืมเสียว่าคืนนี้เราได้มานั่งกันกลางดินเป็นที่ระลึกแก่พระพุทธเจ้าผู้ประสูติกลางดิน ตรัสรู้กลางดิน สอนธรรมกลางดิน นิพพานกลางดิน ถ้าทำใจได้อย่างนี้ให้มันเกิดง่าย ชีวิตมันจะใกล้ต่อธรรมะอย่างยิ่ง เพราะมันไม่ทะเยอทะยานเหอะ ไอ้สิ่งที่นิยมกันสวยงามหรูหรามีเกียรติล้วนแต่เป็นเครื่องส่งเสริมกิเลสทั้งนั้น มานั่งกลางดินอย่างนี้มันไม่มีโอกาสที่จะส่งเสริมกิเลสเมื่อไปแสวงหาที่สวยงามที่สำราญใจอะไรต่าง ๆ นั้น มันส่งเสริมกิเลสควรจะพยายามอยู่กันให้ต่ำ ๆ จิตใจมันจะได้เป็นไปในทางสูง ถ้าเป็นอยู่ทางกายมันสูงกิเลสแล้วจิตใจมันก็ลงต่ำนั้นช่วยกันระมัดระวังให้ดีให้มีการกระทำชนิดที่จิตใจสูงได้เสมอไปไม่ว่าทำอะไรทำหน้าที่ทุกอย่างอยู่เป็นประจำว่าการทำมาหากินการกินการอยู่แสวงหาทรัพย์การเก็บอะไรต่าง ๆ ประโยขน์การดำรงชีวิตนี้ส่วนที่ดำรงชีวิตขอให้เป็นไปในลักษณะที่เรียกว่าต่ำ หรือสันโดษ หรือพอดี อย่าให้มันเกินพอดี อะไร ๆ อย่าให้มันเกินพอดี ทุกอย่างจะหามากินอย่าให้มันเกินพอดี มีไว้จะเก็บรักษาก็อย่าให้มันเกินพอดี มันจะถูกต้องคือมันไม่เป็นทุกข์ยิ่งเก็บแต่พอดีมันจะมีเหลือสำหรับช่วยผู้อื่นบ้าง ฟังแล้วมันก็ลดกิเลสลงถ้าเอาเกินพอดี มันไม่มีวันพอ มันก็กินหมด แล้วมันก็ส่งเสริมกิเลสให้ยิ่ง ๆ ชึ้นไป มันกินเกินไม่พอมันก็ต้องเดือดร้อน งั้นถ้าเราเป็นอยู่แค่พอดีคือไม่เกินไม่เป็นส่วนเกินและก็ดีมากมันต้องตามหลักธรรมะในพระพุทธศาสนาที่เรียกว่าพอดีคือมัชฌิมาปฎิปทา แปลว่าพอดีก็แปลว่าอยู่ตรงกลาง การดำเนินชีวิตที่พอดีที่ถูกต้องตามกฎของธรรมชาตินั้นแหละเป็นพุทธศาสนาเป็นธรรมอยู่ในตัวมันเองเรียกว่าปฏิบัติให้ถูกต้อง
อ่านเพิ่มเติม →

การทำงานให้สนุกเหมือนกับการเล่นกีฬา โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ธรรมพยางค์เดียว
กายสิทธิ์ก็ได้ถ้ารู้จักใช้มันก็จะแก้ปัญหาทั้งหลายทั้งหมดทั้งสิ้นด้วยสิ่งที่เรียกว่าธรรมเพียงคำเดียวเท่านั้นแหละขอท้าทายว่าธรรมพยางค์เดียวจะแก้ปัญหาทั้งหมดได้ขอแต่ให้ท่านทั้งหลายรู้จักสิ่งนี้โดยถูกต้องและครบถ้วนจริงๆตัวอย่างเช่นธรรมะเป็นคู่ชีวิตขาดธรรมะจะต้องตายและตายในทันมีด้วยธรรมะอย่างนี้แปลว่าหน้าที่ หน้าที่ หน้าที่ของสิ่งที่มีชีวิตธรรมะโดยแท้จริงนั้นตัวหนังสือโบราณนั้นแปลว่าหน้าที่นั้นที่แปลว่าคำสั่งสอนมันก็เรื่องหน้าที่ หน้าที่ของสิ่งที่มีชีวิตมันก็ต้องทำไม่ทำมันก็ตายคนก็ตาย สัตว์ก็ตาย ต้นไม้นี่ก็ตายลองไม่ทำหน้าที่หมายถึงเซลล์ทุกๆชนิดที่มันประกอบกันขึ้นเป็นสิ่งที่มีชีวิตนั้นมันทำหน้าที่ตลอดเวลา เพียงแต่ว่าเซลล์ทั้งหลายไม่ทำหน้าที่มันก็ตายวูบเดียวเป็นแบบนี้ซึ่งที่มันเป็นสัตว์ส่วนเป็นอวัยวะขึ้นมาเป็นตา เป็นหู เป็นจมูก เป็นลิ้น เป็นกาย เป็นใจเป็นอวัยวะ ตับ ไต ไส้ พุงอะไรก็ตามมันก็ต้องทำหน้าที่ถ้าไม่ทำหน้าที่มันก็คือตายลักษณะอย่างนี้ธรรมะเป็นคู่ชีวิตขอให้ท่านทั้งหลายสนใจให้ดีเป็นพิเศษท่านก็จะมีชีวิตมีสุขภาพดีในด้านจิตใจถ้ามีธรรมะแล้วชีวิตนี้จะไม่ตัดเจ้าของท่านดูให้ดีว่าชีวิตแต่ละวันๆมันกัดแทะตัวเองหรือเปล่านี่เพราะมันขาดธรรมะอย่างใดอย่างหนึ่งเป็นแน่นอนถ้าชีวิตมันตัดเจ้าของ ความรักบ้าง ความโกรธบ้างความเกียจบ้าง ความกลัวบ้าง ความตื่นเต้นบ้างวิตกกังวลอาลัยอาวรณ์ อิจฉาริษยา หวง หึงและในที่สุดพอไปมีเข้ามันก็กัดเจ้าของมันมีธรรมะ ไอ้สิ่งเหล่านี้มันก็ไม่มีแต่ชีวิตมันก็ไม่ตัดเจ้าของขอให้สนใจด้วยธรรมะเป็นเหมือนกับสิ่งสารพัดนึกทำให้ได้ทุกอย่างจะไปแก้ปัญหาอะไรก็ได้วันนี้อาตมาจะบรรยายในลักษณะที่ว่าธรรมะจะทำให้หน้าที่การงานหน้าที่เหมือนกับการเล่นกีฬาการทำงานให้สนุกเหมือนกับเล่นกีฬาการงานคือการเล่นกีฬาหลายคนคงจะไม่เชื่อว่าบ้าแต่อย่าเพิงเดี๋ยวคนบ้ามันจะบ้าเสียเองเพราะมันไม่รู้จักใช้ธรรมะเพื่อจะทำชีวิตกระทั่งการงานหน้าที่ให้สนุกเหมือนเล่นกีฬาต้องรู้เสียก่อนว่าเราเป็นคนเล่น เป็นคนเล่นกีฬาและก็เป็นคนดูกีฬาพร้อมไปด้วยแล้วก็เป็นผู้ตัดสินกีฬาด้วยถ้ามีการให้รางวัลเรานั่นแหละเป็นผู้รับรางวัลจากการเล่นกีฬาถ้ามีธรรมะแล้วสามารถทำให้การงานอันแสนจะน่ารังเกียจแสนจะเป็นเราเล่นกีฬาไปคนเห็นแก่ตัวไม่มีธรรมะ ไม่อยากทำงานแต่อยากได้โน่นได้นี่มันเห็นตัวอิจฉาริษยาเพราะมันไม่มี
อ่านเพิ่มเติม →

ธรรมะกับปัญหาทั้งหมด โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – คนอันธพาล
อาตมาขอแสดงความยินดีในการมาของท่านทั้งหลายจนมาถึงสถานที่นี้ถ้าท่านมาเพื่อศึกษาธรรมะให้ยิ่งๆขึ้นไปก็นับว่าเป็นการดีที่สุดแล้วเพราะว่ามนุษย์กำลังต้องการธรรมะในโลกนี้มันกำลังจะวินาศเพราะว่าธรรมะมันน้อยลงๆเรื่อยๆหายไปคือไม่มาอยู่ที่บุคคลธรรมะที่บุคคลนั้นกำลังลดลงๆ ธรรมะลดลงเท่าไหล่คนมันก็เป็นคนพาลแล้วคนอันธพาล มันก็ทำให้เกิดปัญหามีความทุกข์ยุ่งยากลำบากเราทุกๆคนทั้งคนอยู่ที่นี่และอยู่ที่อื่นพบกันเข้าก็ควรจะปรึกษาหาลือกันช่วยให้ธรรมมะกลับมามีในบุคคล บุคคลที่ไม่มีธรรมมะต้องเป็นทุกข์ไอ้คนที่ไม่มีธรรมมะจะต้องเป็นทุกข์ไปด้วยเพราะมันจะรักนั่น เกียจไอ้นี้ กลัวไอ้โน้นยุ่งไปหมดมีความทุกข์มึนคิดจนเป็นทุกข์มันคิดไปในทางที่ให้เป็นทุกข์เพราะมันไม่มีธรรมมะบุคคลมันก็ต้องเป็นทุกข์หมู่คณะหรือสังคมของบุคคลที่ไม่มีธรรมมะก็เป็นทุกข์โลกทั้งโลกที่ไม่มีธรรมมะก็เป็นทุกข์มีวิธีเดียวที่จะไม่ให้มีทุกข์ก็คือนำธรรมมะกลับมาเรามาช่วยกันในข้อนี้เท่าที่เราจะช่วยได้นำธรรมมะกลับมาบุคคลก็จะไม่มีทุกข์บ้านเมืองสังคมก็จะไม่มีทุกข์ทั้งโลกก็จะไม่มีทุกข์จึงถือว่าเป็นเรื่องดี วิเศษที่สุดกว่าเรื่องทั้งหลาย เรื่องที่ช่วยกันทำให้ธรรมมะกลับมา เมื่ออาตมาเข้าบรรยายทางวิทยุเรื่องธรรมมะก็เป็นครั้งที่ 29 เมื่อเช้าบรรยาย 8 โมง บรรยายเรื่องธรรมมะเหมือนกันคือบรรยายมา 29 ครั้งที่บรรยายเรื่องธรรมมะกลับมาก็มีความเห็นอย่างนี้ว่าธรรมมะกลับมาโรกาก็วินาศธรรมมะไม่กลับมาพระพุทธศาสนาก็หมดไปจากประเทศไทย ถ้าเราทำให้ธรรมมะสูญไปเราทำให้ธรรมมะหมดไปเองไม่ใช่คอมมิวนิคจะมาทำให้ศาสนาหมดได้ชาวพุทธมันทำให้หมดเองที่คอมมิวนิกย์ยังไม่มาศาสนามันก็หมดได้คือมันสอนกันผิดๆ มันเรียนกันผิดๆแล้วมันปฏิบัติกันผิดๆแล้วมันก็หวังผลกันผิดๆไม่ถูกตามหลักของศาสนา สอนผิด เรียนผิด ปฏิบัติผิด หวังผลผิด ศาสนาก็ไม่มีถ้าเป็นอันอื่นไป แล้วไปตรงกับลัทธิไหนมันก็เป็นลัทธินั้นไป คอมมิวนิคไม่ทันมาศาสนามันหมดได้ เพราะการสอนผิด เรียนผิด ปฏิบัติผิด หวังผลผิด
อ่านเพิ่มเติม →

ธรรมะกับปัญหาปากท้อง โดย ท่าน พุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ปัญหาปากท้อง
อาตมาก็เห็นด้วยเป็นอย่างยิ่งที่จะพูดกันในหัวข้อนี้เพราะว่ามันกำลังเป็นสิ่งที่มีปัญหาอย่างยิ่งในปัจจุบันคนส่วนมากในปัจจุบันนี้เขาพูดกันว่าถ้าปากท้องยังไม่อิ่มก็ไปสนใจธรรมะไม่ได้หรือจะพูดอีกทีหนึ่งว่าค่อยสนใจธรรมะปากท้องอิ่มแล้วถ้าพูดอย่างนี้มีมากที่สุดจะเป็นความรู้สึกจริงใจของเขาหรือว่าเป็นคำแก้ตัวก็ดูจะได้ทั้งนั้นบางพวกก็อาจเป็นเรื่องแก้ตัวบางพวกอาจจะรู้สึกเช่นนั้นก็เป็นอย่างนี้แหละคนสมัยนี้จึงไม่ค่อยสนใจธรรมะ ไปสนใจแต่เรื่องปากท้องก็เขาไม่รู้จักสิ่งที่เรียกว่าธรรมะนั้นเป็นอย่างไรเมื่อพูดถึงคำว่าปัญหาปากท้องก็ดูจะมีความหมายแคบเกินไปคือเพียงแต่เรื่องทำมาหากินเกิดเป็นปัญหาไม่พอกินขึ้นมาหรือว่าทำไม่ได้ขึ้นมาก็เรื่องว่าปัญหาปากท้องอย่างนี้รู้สึกกันเป็นส่วนใหญ่คงไม่ใกล้ไปถึงหลอกว่าปากท้องนี่ถ้ามันกินเอาไปมากมันก็เป็นปัญหาเหมือนกันหรือว่าแค่เห็นแก่ปากท้องมากมันทำคอรัปชั่นเป็นแน่นอนนี่ก็เรียกเป็นปัญหาเกี่ยวกับปากท้อง
อ่านเพิ่มเติม →

คุณค่าของชีวิต โดย ท่าน พุทธทาส

หน้าที่ 1 – ธรรมะ
ทีนี้เรื่องที่เราจะต้องมาพูดกันเวลาอย่างนี้ ก็เพราะเหตุผลบางอย่าง เหตุผลส่วนตัวอาตมาก็มี คือว่าเวลาอย่างนี้ยังค่อนข้างจะมีเรี่ยวแรงสำหรับจะพูด แต่ว่าโดยธรรมชาติทั้วไป เวลาอย่างนี้เหมาะสำหรับที่จะศึกษาธรรมะ อย่างว่านอนมาเพียงพอแล้ว ตื่นขึ้นก็มีความสดชื่น มีความพร้อมที่จะฟังที่จะคิด หรือที่จะรับ มันมีความสงบเพียงพอ มันไม่ตื่นเต้น มันไม่วุ่นวาย เรียกว่า ไอ้สิ่งสิ่งรบกวนภายในในทางจิตใจนั้นยังมีน้อยอยู่ มันจึงเหมาะที่จะทำการศึกษา ท่านทั้งหลายก็คงจะเคยได้ยินมาแล้วว่า ที่พระพุทธเจ้าก็ตรัสรู้คือเวลาอย่างนี้ เราจึงถือโอกาสใช้เวลาอย่างนี้ให้เป็นประโยชน์ก็ขอให้สนใจ ให้สำเร็จประโยชน์
อ่านเพิ่มเติม →

ธรรมมะช่วยสร้างความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้อง โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – พ่อค้าประชาชน
สิ่งที่เรียกว่าธรรมมะนั้นจะอำนวยให้สำเร็จประโยชน์อย่างนั้นที่ซึ่งมีความเจริญงอกงามในหน้าที่การงานซึ่งเรียกว่าธรรมโดยใจความสำคัญคือ สร้างความถูกต้อง ที่นั้นที่นี้ก็หมายถึงสร้างความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องเมื่อมีธรรมมะก็มีความที่จะเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องจึงต้องอาศัยในซึ่งที่เรียกว้าธรรมมะเราจะต้องมีความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องเป็นแกนกลางเราจึงจะไปทำหน้าที่โดยเฉพาะออกไปจะเป็นตำรวจ เป็นทหาร เป็นข้าราชการ เป็นนักการเมือง แม้จะเป็นพ่อค้าประชาชนจะเป็นคนประเภทไหนก็ขอให้เป็นแกนกลางเป็นความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องเท่านี้เท่านั้นก็จะช่วยได้ให้มีความเป็นมนุษย์ที่ถูกต้องแล้วก็เป็นแกนกลางสำหรับจะเป็นที่ตั้งจะเป็นอะไรๆต่อไปที่มีความถูกต้องที่ถูกต้องข้อนี้มีความหมายเฉพาะในทางศาสนาว่าเป็นประโยชน์ในส่วนเดียวไม่มีโทษเราจะเอาความหมายของคำๆนี้ตามทางศาสนาถูกต้องตามหลักศาสนาคือมีแต่ประโยชน์ไม่มีโทษนี่จะไปเอาความถูกต้องทางหลักวิชาสากลมันยุ่งถูกต้องทางลักสิก็อย่างต้องทางจุนซิฟีย์ก็อย่างจึงไม่รู้จะถูกต้องอย่างไร ยุ่งยิ่งหยุงหยิงจนไม่ลงรอยนี่ขอให้มีความถูกต้องตามหลักพระพุทธศาสนาคือว่ามีประโยชน์ไม่มีโทษนี่เรียกว่าความถูกต้องตามหลักของพระพุทธศาสนา ชีวิตที่ถูกต้องมีความสงบเย็นและก็เป็นประโยชน์สองคำเท่านั้นล่ะชีวิตนี้ก็ยังมีความสงบเย็นอยู่มีความสงบสุขวิธีนี้ก็เป็นประโยชน์แก

ต้นเหตุของปัญหาทุกปัญหาในโลก โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – อาณาจักร
อาณาจักรคำนี้เป็นคำที่มีความหมายอย่างเดียวกันกับที่พระพุทธเจ้าท่านกระทำพระพุทธเจ้าท่านป้องกัน อาณาจักรของธรรมอย่าให้อธรรมลุกล้ำเข้ามาป้องกัน อาณาจักรของมนุษย์เพื่อความอยู่รอดของมนุษย์อย่าให้ซาตาลมารร้ายอะไรลุกล้ำเข้ามานั้นคำว่าป้องกัน อาณาจักรมีความหมายอย่างเดียวกับที่พระพุทธเจ้ากล่าวไว้คือทำงานอย่างเดียวกันสาวกทั้งหลายก็ทำงานอย่างเดียวกันตามรอยพระพุทธเจ้าเป็นการป้องกันอาณาจักรของมนุษย์อย่าให้สิ่งเลวร้ายลุกล้ำเข้ามาเพราะเหตูฉะนี้แหละจึงมีความยินดีอย่างยิ่งอนุโมทนาอย่างยิ่งในการมาของท่านนักศึกษาทั้งหลายมาสู่สถานที่นี้ในลักษณะอย่างนี้พูภาษาธรรมชาติหน่อยก็ได้พบผู้ที่ทำงานร่วมกันทำงานเหมือนกันทำงานอย่างเดียวกันคือป้องกันสิ่งที่ควรป้องกันอาณาจักรของความปลอดภัย
อ่านเพิ่มเติม →

ธรรมะในฐานะเป็นเครื่องดำเนินชีวิต โดย ท่านพุ%E

จิตตภาวนาในพระพุทธศาสนา โดย ท่าน พุทธทาส

หน้าที่ 1 – จิตตภาวนา
ท่านเห็นว่ามันดับทุกข์ไม่ได้ อย่างนี้มันไม่ได้จริงมันเพียงหลอกๆ อาตมาจึงสรุปความว่า ไสยศาสตร์เหล่านั้นเก็บไว้เพียงเพื่อประโยชน์ของคนปัญญาอ่อนเท่านั้น ยิ่งคนปัญญาอ่อนในโลกนี้มากเท่าใดก็เก็บไสยศาสตร์ประเภทเหล่านั้นไว้ให้คนปัญญาอ่อนไปพลางก่อน ไปพลางก่อนก็หมายความว่าจนกว่าเขาจะมีปัญญาแก่กล้าจึงสามารถรับเอาสิ่งปฏิบัติตามพระพุทธศาสนาได้โดยถูกต้อง ถ้าเป็นเรื่องของไสยศาสตร์ มันก็ไม่ใช่เรื่องของพุทธศาสนา ไสยศาสตร์เนี่ยชื่อก็บอกอยู่แล้ว ไสย แปลว่า หลับ ไสยศาสตร์ ก็ศาสตร์ของคนที่ยังหลับอยู่ มีพุทธศาสตร์ พุทธะ แปลว่าตื่น ตื่นนอน ตื่นจากหลับ เมื่อพุทธศาสตร์ ก็แปลว่า ศาสตร์ของคนที่ตื่นแล้ว ซึ่งต่างกันถึงขนาดนี้ก็ลองคิดดู ไสยศาสตร์เป็นศาสตร์สำหรับคนหลับ หลับก็ไม่มีสติปัญญาเป็นเครื่องตื่น ก็ต้องถือไปแบบหนึ่งและจะต้องมากพวกถือไสยศาสตร์นี้จะต้องมากกว่าพวกที่ถือพุทธศาสตร์เป็นธรรมดา เพราะว่าพวกที่ไม่มีความรู้เพียงพอ ไม่มีสติปัญญา ภายหลังมันมีมากกว่าพวกที่จะลืมหูลืมตาตื่นขึ้นมา เป็นพุทธบุคคล คนที่ตื่นแล้ว ดังนั้น จึงมีวิธีการปฏิบัติ ที่เหมาะสมสำหรับคนที่ตื่นแล้ว มิใช่สำหรับคนที่ยังหลับอยู่ การอ้อนวอนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ การทำพิธีรีตอง เพื่อกำจัดความทุกข์หรือเพื่อจะให้หมดบาปหมดกรรม ให้หมดทุกข์นั้น มันเป็นเรื่องของคนหลับ ที่ยังหลับอยู่ เพราะไม่รู้ตามที่เป็นจริงว่า ความทุกข์นั้นเกิดมาจากอะไร ไม่รู้ตามที่เป็นจริงว่าไอ้สิ่งที่เรียกว่

ฆรามสิธรรม-ฆราวาสธรรม โดย ท่าน พุทธทาส

หน้าที่ 1 – ฆราวาส
สำหรับฆราวาสชนิดนั้น แต่อาตมาไม่เห็นด้วย เรื่องนั้นยังจะผิดด้วยการที่คิดตามอย่างนั้นมันจะผิดด้วย โดยเฉพาะบาลีนี้ไม่ได้ว่า ฆราวาสว่า ครเมชิโน คำบาลีอาจจะสอนว่า ยเสเต จตุโร ธรรมมา สัพธส ครเณชิโน ครเมชิโน คำนี้มันสำคัญ กัจจัง ธรรมโม ธิติจาโฆ สรเมกัจจ ยโสกิตติ ธรรมะ 4 ประการ คือ สัจจะ ธรรมะ ขันติ จาคะนี้ มีอยู่แต่ครเมสี ครเอสี ครเณสี ผู้มีศรัทธาอยู่แล้ว ท่านเสร็จแล้วสำเร็จกิจแล้วเขาจะไม่เศร้าโศก เบญจ ก็เป็นคำ คำหนึ่งที่เป็นปัญหา และคำว่า ครเมสิโน อีกคำหนึ่งก็เป็นปัญหา ฉะนั้นมีคำที่เป็นปัญหาอยู่ 2 คำ ธรรม 4 ประการนี้คือ สัจจะ ธรรมะ ขันติ จาคะ มีอยู่แก่บุคคลใดที่เป็นผู้มีศรัทธาและเป็นครเมษีแสวงหาซึ่งเรือน ถ้าคาราวาสี ก็ ผู้ครองเรือน ผู้อยู่เรือน เดียวนี้บาลีมันว่า ครเมษี ครเณสิโน ครเอษี ครเณษี ผู้แสวงหาซึ่งเรือน เอษี คำเดียวกับ ฤาษี นั้นแหละ แสวงหาซึ่งเรือน ธรรมะ 4 ประการนี้สำหรับผู้แสวงหาซึ่งเรือนแต่เรามักจะเข้าใจว่า ฆราวาสธรรม แปลว่า ผู้ครองเรือน แต่มันไม่ถูกและก็ทำให้เข้าใจผิดกันว่าใช้แก่ผู้ครองเรือน ผู้มีครอบครัวเท่านั้น ใช้กับผู้อื่นไม่ได้ ฉะนั้น ใช้กับใครได้ทั่วไปที่ต้องการทำงานเป็นชิ้นเป็นอันละก็ ให้ใช้ธรรม 4 ประการนี้ แม้จะเป็นบรรพชิต เป็นนักบวช เป็นพระภิกษุสงฆ์สามเณร ก็ใช้ธรรมะ 4 ประการนี้ได้ ถ้าเขาประสบความสำเร็จแล้วเขาจะไม่เศร้าโศก นั้นก็เลยถือธรรมะซึ่งมีใช้แก่คนทุกประเภท ทุกจำพวก อธิบายอย่างนี้เสนอมา
อ่านเพิ่มเติม →

ชีวิตคืออะไร โดย ท่าน พุทธทาส

หน้าที่ 1 – การคบหาสมาคมคืออะไร
เมื่อพูดถึงเรื่องการคบหาสมาคมคืออะไร ก็เป็นการพูดให้เห็นถึงสิ่งที่เราต้องกระทำอย่างที่จะเว้นเสียไม่ได้ ไม่ได้เพียงว่าติดต่อกันเพื่อประโยชน์ของตนและเมื่อพูดถึงสิ่งที่เรียกว่าศาสนาก็พูดถึงสิ่งที่เรียกว่าอาจจะตั้งอยู่ในหัวใจของคนเรา ไม่ใช่เป็นเพียงวัดวาอารามหรือคำสั่งสอนหรือพระคัมภีร์ เมื่อพูดถึงการทำบุญสุนทานก็หมายถึงการกระทำชนิดที่มีความงดงามสำหรับความเป็นมนุษย์ไม่ใช่เป็นการค้ากำไรเกินควร วันนี้อาตมาก็จะพูดถึงสิ่งที่เรียกว่าชีวิต ท่านทั้งหลายทุกคนรู้สึกว่าตัวเราก็มีชีวิตและเราก็รู้จักว่าชีวิตนั้นคืออะไรทำไมจึงต้องมาพูดกันถึงเรื่องชีวิตกันอีกเร้า ขอให้ตั้งใจทำความเข้าใจสิ่งต่างๆที่จะพูดกันในภาษาธรรมเรื่องภาษาคนกับภาษาธรรมนั่นแหล่ะสำคัญมาก ถ้าเราพูดถึงเรื่องของชีวิตในภาษาคนก็ไปทางนึง ถ้าพูดถึงชีวิตในภาษาธรรมก็ไปทางนึง เช่นถ้าเราพูดกันในภาษาคนพระพุทธเจ้าก็นิพพานแล้ว อย่างที่เด็กๆเค้าเรียกว่าตายแล้ว ไม่อยู่กับเราแล้วแต่ถ้าเราพูดกันในภาษาธรรม พระพุทธเจ้ายังอยู่อยู่ในหัวใจของคนที่รู้จักพระพุทธเจ้าก็ยังอยู่ในที่ทั่วไปทุกหนทุกแห่ง คนโง่เท่านั้นที่จะพูดว่าพระพุทธเจ้าตายแล้ว นิพพานแล้วไม่อยู่กับเราแล้ว นั่นเป็นความโง่ที่ทำลายพุทธศาสนาด้วย คอยมองเห็นเป็นอันตรายถึงขนาดนี้ ถ้าเราพูดว่าพระพุทธเจ้าตายแล้ว นิพพานแล้ว นั่นมันเสียหายอย่างไร มันเสียหายตรงที่ว่ามันสู้ ลัทธิอื่น ศาสนาอื่นๆ บางศาสนาไม่ได้ ที่เขาพูดว่าพระเจ้ายังอยู่พระเจ้าอยู่ในที่ทั่วไปคอยคุ้มครองเราอยู่ทุกหนทุกแห่ง
อ่านเพิ่มเติม →

ชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา(2) โดย พุทธทาสภิกขุ

หน้าที่ 1 – พัฒนาไปตามกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ
ท่านนักเรียน นักศึกษา ครูบาอาจารย์ และท่านผู้สนใจในธรรมทั้งหลาย การบรรยายครั้งนี้ คิดว่าจะพูดเรื่องที่เนื่องกันกับปีใหม่ เพราะว่าอีก2-3วันก็จะถึงปีใหม่ เราควรจะได้พูดกันถึงเรื่องที่เกี่ยวกับปีใหม่ ดังนั้นก็จะให้หัวข้อในการพูดวันนี้ว่า ชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา ชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา ถ้ารู้จักในสิ่งที่เรียกว่าชีวิตคืออะไร เราก็จะเข้าใจยิ่งขึ้นว่ามันเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนาอย่างไร คำว่าชีวิตนี้เป็นของแปลกที่สุดอย่างหนึ่ง คือว่า ตัวเจ้าของนั้นเองแหละไม่รู้จัก เพราะฉะนั้นคำตอบคำแรกคือ สิ่งที่มนุษย์ไม่รู้จัก เพราะว่ายังงง ยังจับต้นชนปลายไม่ค่อยจะถูก ได้แต่เล่าเรียนจากโรงเรียนมาเล็กๆน้อยๆว่า ชีวิต คือ สิ่งที่เป็นอยู่ ก็ยังไม่ตายเท่านั้นเอง แต่ตัวชีวิตจริงๆนั้นได้แก่อะไรนั้นยังเป็นปัญหาอยู่ ถึงแม้ข้อความที่จะพูดต่อไปนี้ มันยากที่จะทำ เหมือนกับว่า หยิบเอาตัวชีวิตมาดูได้ในฝ่ามือ เหมือนกับก้อนดินก้อนกรวด หยิบมาดูได้ในฝ่ามือได้ว่ามันคืออะไร โดยเหตุที่ว่า ชีวิตมันไม่ได้เป็นวัตถุอย่างนั้น ถ้าจะหมายถึงตัวร่างกาย จิตใจ ตัวร่างกาย เนื้อตัวที่ยังเป็นอยู่ ว่าชีวิตนี้มันก็ยังไม่รู้ว่าตรงไหนเป็นชีวิต มันก็ยังเป็นร่างกาย ความหมายคือว่ามันยังเป็นอยู่ มันยังไม่ตาย และเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา สิ่งที่ยังไม่ตายมันต้องพัฒนา เพราะว่าเรามีชีวิต คือ เรามีสิ่งที่ต้องพัฒนา นี่คำว่าต้องพัฒนานี้ยังแยกเป็น 2 ความหมาย อ่านเพิ่มเติม →

ชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา(1) โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา
ท่านนักเรียนนักศึกษาครูบาอาจารย์และท่านที่สนใจในธรรมทั้งหลาย การบรรยายครั้งนี้คิดว่า จะพูดเรื่องที่เนื่องกันกับปีใหม่ เพราะว่าอีกสองสามวันก็จะถึงปีใหม่แล้ว เราควรได้พูดเรื่องที่เกี่ยวกับปีใหม่ ดังนั้นก็จะให้หัวข้อในการพูดวันนี้ว่าชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา ถ้ารู้จักว่าชีวิตคืออะไร เราก็จะเข้าใจได้ยิ่งขึ้นว่า มันเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนาอย่างไร เพราะชีวิตนี้เป็นของแปลกที่สุดอยู่อย่างหนึ่ง คือว่าในตัวเจ้าของมันเองแหละไม่รู้จัก

เพราะฉะนั้นคำตอบคำแรกที่จะตอบคือว่า ชีวิตคือสิ่งที่เจ้าของไม่รู้จักใครว่ามันยังงงจับต้นชนปลายไม่ค่อยจะถูก ได้แต่เล่าเรียนมาเล็ก ๆน้อย ๆในโรงเรียนว่าชีวิตเป็นสิ่งที่เป็นอยู่ ที่ยังไม่ตายเท่านั้นเอง แต่ตัวชีวิตจริง ๆ ได้แก่อะไรนี้มันเป็นอยู่ ถึงแม้ข้อความที่จะพูดต่อไปนี้มันก็ยากที่จะทำเหมือนกับว่าเอาชีวิตมาดูได้ในฝ่ามือ เหมือนกับก้อนดินก้อนกรวดหยิบมาดูได้ในฝ่ามือ ดูได้ว่ามันคืออะไร โดยเหตุที่ว่าชีวิตมันไม่ได้เป็นวัตถุอย่างนั้น ถ้าว่าด้วยร่างกายจิตใจยึด ก็คงยังไม่รู่ว่าอะไรคือชีวิตมันก็ยังเป็นร่างกาย อันหมายความว่ามันยังเป็นอยู่คือมันยังไม่ตาย มันต้องพัฒนา แปลว่าเรามีชีวิตเป็นสิ่งที่ต้องพัฒนา สิ่งที่ยังไม่ตาย เราต้องพัฒนา แปลว่าเรามีชีวิตที่ต้องพัฒนา คำว่าต้องพัฒนานี้ มันยังแยกเป็น 2 ความหมาย คือตัวมันเอง ก็พัฒนามันคงที่อยู่ไม่ได้ อ่านเพิ่มเติม →

ทรัพย์สมบัติคืออะไร โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ทัศนะของพุทธบริษัท
สิ่งนั้นว่าอะไรเป็นอะไรแต่ตามทัศนะของพุทธบริษัทหมายความว่า คนอื่นจะเข้าใจอย่างอื่นก็ได้ แต่ในฐานะที่เราเป็นพุทธบริษัท เราควรจะมีวิธีมองแล้วเห็นเข้าใจและรู้จักตามทัศนะของเรา อย่างครั้งแรกพูดถึงการศึกษา เรามองเห็นการศึกษา ว่าเป็นสิ่งที่ทำให้เกิดความถูกต้องแก่การที่มนุษย์จะก้าวหน้าไปสู่สิ่งสูงสุดของขั้นตอนแห่งวิวัฒนาการของเขา ไม่ว่าจะอยู่ในระดับไหนอย่างไร ถ้าไม่อย่างนั้นเราไม่ถือ ว่าเป็นการศึกษาในทัศนะของพุทธบริษัท ในครั้งถัดมาเราพูดถึงการทำงาน ว่าการทำการงานนั้น คือสิ่งสุดท้ายที่ผ่อนผันไม่ได้ต่อไปว่าเป็นสิ่งที่ไม่ต้องทำในเหล่าบันดาสิ่งที่ผ่อนผันไม่ได้ว่าไม่ต้องทำนั้น การงานคือสิ่งสุดท้าย
อ่านเพิ่มเติม →

บุตรที่ประเสริฐที่สุด โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – บุตรที่เชื่อฟังเป็นบุตรที่ประเสริฐที่สุดเราก็เลยได้บุตรเป็น4จำพวกด้วยกัน
ท่านนักเรียนทั้งหลายบัดนี้เป็นการพูดกับนักเรียนโดยหัวข้อว่า บุตรที่ประเสริฐที่สุดไม่ทราบว่าบุตรที่ประเสริฐที่สุดเข้าใจว่าคงเป็นที่เข้าใจกันแล้วว่าหมายความว่าอะไรแล้วยังเชื่อว่าจะเป็นที่ปรารถนาของทุกฝ่ายคือฝ่ายบิดามารดาก็ปรารถนาให้บุตรเป็นบุตรที่ดีที่สุดก็อยากจะมีบุตรชนิดที่ดีที่สุดแล้วฝ่ายบุตรทั้งหลายก็คงอยากจะเป็นบุตรที่ดีที่สุดของบิดามารดาทีนี้ประชาชนทั้งหลายแม้จะไม่เกี่ยวข้องเป็นบุตรบิดามารดาก็ยังมีความคิดว่าขอให้เด็กๆทั้งหลายทุกคนเป็นบุตรที่ดีของบิดามารดาเธอนี่คือความรู้สืกรู้สืกอย่างนี้
อ่านเพิ่มเติม →

ประมวลเรื่องที่เป็นประโยชน์สำหรับฆราวาส โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – ถ้าทำได้ถึงที่สุดมันก็ถึงที่สุดแห่งการดับทุกข์
ได้ทราบว่าท่านทั้งหลายต้องการจะไปฟังเรื่องสำหรับผู้ที่จะลาสิกขาผมก็จะพูดโดยอนุวัฒน์คือเรื่องนั้นคือเราจะประมวลในเรื่องต่างๆตามที่ได้ศึกษามาตลอดเวลาที่บวชนี่เข้าด้วยกันหาดูหลักสำคัญว่าเรื่องนั้นจะไปใช้ประโยชน์ได้อย่างไรสำหรับผู้ที่จะครองชีวิตอย่างฆารวาสในธรรมมะนั้นมันเป็นเรื่องของความดับทุกข์โดยตรงและก็ไม่ได้แยกเป็นเรื่องฆารวาสหรือเรื่องบรรพชิตพระพุทธเจ้าท่านวางแนวไว้แนวเดียวเท่านั้นอย่างเดียวเท่านั้นแต่ว่าระเบียบนั้นมันสะดวกสำหรับผู้ที่จะเป็นบรรพชิตในบรรพชิตจะปฎิบัติโดยง่ายโดยสะดวกโดยเร็วฆารวาสนั้นจะต้องลำบากบ้างและก็ช้าบ้างแต่ก็ปฎิบัติโดยหลักเดียวกันนั้นแหละคือว่าความยึดถือเป็นเหตุให้ดับทุกข์ความไม่ยึดถือก็ไม่ทุกข์เท่านั้นคำศัพท์ของพระองค์ที่ทรงยืนยันเป็นหลักเขาว่าเราพูดเราบัญญัติแต่เรื่องความทุกข์ความดับทุกข์เท่านั้นและตั้งคำถามอย่างอื่นไม่รู้จะไม่ตักตอบจะพลัดเพี้ยนอะไรก่อนมาพูดเรื่องนี้กันดีกว่ามาพูดเรื่องทุกข์เรื่องเหตุให้เกิดทุกข์เรื่องดับทุกข์เรื่องทางแห่งการดับทุกข์
อ่านเพิ่มเติม →

ส่วนประกอบและโครงสร้างของชีวิต(2) โดย พุทธทาสภิกขุ

หน้าที่ 1 – ธาตุทั้งหก
ท่านสาธุชนที่มีความสนใจในการพัฒนาชีวิตทั้งหลาย การบรรยายในครั้งนี้จะกล่าวถึงส่วนประกอบและโครงสร้างของชีวิต สิ่งที่เรียกว่าสิ่งมีชีวิตนี้ มีส่วนประกอบและรูปโครงว่าจะสร้างขึ้นมาได้อย่างไร ก็เหมือนชีวิตอื่นๆด้วยเหมือนกัน ถ้าเรารู้เรื่องนี้ดี ก็จะรู้จักสิ่งมีชีวิตดี มีความจำเป็นที่ต้องศึกษาส่วนประกอบและโครงสร้างของชีวิต เพราะชีวิตนี้ประกอบด้วยสิ่งใดสิ่งหนึ่ง สิ่งเดียวล้วนๆ ที่สร้างขึ้นง่ายๆ เหมือนตุ๊กตาที่สร้างด้วยดินเหนียวกับน้ำ เราจึงควรสนใจเรื่องนี้ ให้รู้ทั้งฝ่ายรูปธรรม และนามธรรม จงพิจารณาถึงส่วนประกอบและส่วนผสมที่จะมาประกอบกันเป็นชีวิต หลักในพุทธศาสนาหรืออีกหลายศาสนาในอินเดีย กล่าวตรงกันอย่างหนึ่งว่า สิ่งต่างๆทั้งมีและไม่มีชีวิต ล้วนประกอบขึ้นด้วยโดยสิ่งที่เรียกว่า ธาตุ
อ่านเพิ่มเติม →

ส่วนประกอบและโครงสร้างของชีวิต โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – รูปธรรม-นามธรรม
ท่านสาธุชนที่มีความสนใจมีการพัฒนาชีวิตทั้งหลาย การบรรยายครั้งนี้จะกล่าวโดยหัวข้อว่า ส่วนประกอบและโครงสร้างของชีวิต สิ่งที่เรียกว่าชีวิตมันต้องมีส่วนประกอบเป็นเครื่องประกอบมันก็มีรูปโครงมีจุดสร้างมาอย่างไร เหมือนกับสั่งทั้งหลายด้วยเหมือนกัน ถ้าเรารู้เรื่องนี้ดีก็รู้จักใช้สิ่งที่เรียกว่ามนุษย์นั้นดี มีความจำเป็นที่จะต้องศึกษาส่วนปรกอบและโครงสร้างของชีวิตเพราะว่าชีวิตไม่ได้ประกอบด้วยสิ่งใดสิ่งหนึ่งสิ่งเดียวล้วนๆในลักษณะง่าย ๆ เหมือนตุ๊กตาที่ปั้นขึ้นด้วยดินเหนียวกับน้ำนี่เรา จึงต้องยังสนใจ ยังต้องอดทนหรือศึกษาในเรื่องนี้ยังมีส่วนซับซ้อนทั้งฝ่ายรูปธรรม-นามธรรม และอย่างหน้าประหลาดมหัศจรรย์ด้วยคือการที่จะรู้เรื่องชีวิต และส่วนประกอบของชีวิต
อ่านเพิ่มเติม →

จิตวิทยากับพุทธศาสตร์ โดย ท่านพุทธทาส ภิกขุ

หน้าที่ 1 – จิตวิทยา
ได้มีการกำหนดหัวข้อให้บรรยายไว้ว่า จิตวิทยากับพุทธศาสตร์ มีสองชื่อ หรือสองเรื่อง พูดเพียงเท่านี้มันก็ดูงง หรือชอบกลอยู่เหมือนกัน ปัญหามันเกิดขึ้นเพราะว่าเรามีคำพูด หรือใช้คำพูดคำเดียวกันซึ่งมีความหมายไม่เหมือนกัน คำพูดคำเดียวกันคนหนึ่งหรือพวกนึงมีความหมายอย่างนึง พวกนึงอีกอย่างนึง บางทีถึงกับเป็นความหมายที่เพี้ยนไปก็มี ตรงกันข้าม เป็นความหมายที่ผิดจากความเป็นจริงก็มี

ขอได้ให้โอกาสพิจารณาใคร่ครวญกันให้ดีๆ ว่าคำพูดบัญญัติที่ใช้กันอยู่นี่ทำให้เกิดปัญหามาก ไม่รู้จะเป็นกันทุกชาติทุกภาษา ที่คำบัญญัติขึ้นโดยคนบางคน ซึ่งหลายคนจะไม่เห็นด้วยก็ได้ บัญญัติขึ้นโดยบางคนเท่าที่เขารู้จัก เขารู้อย่างไรเท่าไรเขาก็บัญญัติเท่านั้น แต่แล้วมันมีความไม่ถูกต้อง หรือไม่ตรงตามความเป็นจริง มันก็มีอยู่มาก โดยเฉพาะในภาษาไทยเรา มีคำอยู่คำนึงที่ทำให้เกิดปัญหายุ่งยากมากที่สุด คือคำว่า ปรัชญา กับคำว่า Philosophy คำว่า Philosophy ของฝรั่งนั้นไม่ใช่คำว่าปรัชญาของอินเดีย คำว่าปรัชญาของอินเดียนั้นคือความรู้หรือปัญญาที่ถึงที่สุดเด็ดขาดไปแล้ว ส่วนคำว่า Philosophy นั้นยังไม่เด็ดขาด ยังค้นคว้าหาอยู่ ยังคลำอยู่ ยังไม่มีจุดจบ หรือจุดสุดท้าย มันไม่ใช่สิ่งเดียวกัน พวกนักภาษาในอินเดีย อ่านเพิ่มเติม →